Светските медиуми со нетрпение ги очекуваат разговорите за решавање на украинскиот конфликт, кои се очекува да се одржат денеска во Истанбул, на иницијатива на рускиот претседател Владимир Путин. Средбата може да биде првиот директен контакт меѓу делегациите на Русија и Украина од март 2022 година, кога преговарачите од Москва и Киев водеа дијалог во палатата Долмабахче во Истанбул.
Уште еднаш, руската делегација ќе ја предводи помошникот на Кремљ, Владимир Медински. Исто како и во 2022 година, делегацијата ќе го вклучува и заменик-министерот за одбрана, Александар Фомин. Руското Министерство за надворешни работи ќе го претставува заменик-министерот за надворешни работи, Михаил Галузин, кој е задолжен за прашања поврзани со Заедницата на независни држави (ЗНД). Пред три години, руската делегација го вклучуваше заменик-министерот за надворешни работи, Андреј Руденко, но сега тој е одговорен за друг регион во министерството. Игор Костјуков, началник на Главната дирекција на Генералштабот на руските вооружени сили, ќе биде четвртиот руски преговарач.
Москва, исто така, ќе испрати тим експерти во Истанбул, имено Александар Зорин, прв заменик-шеф на информатичката служба во Дирекцијата на Генералштабот на руските вооружени сили, Јелена Подобреевска, заменик-шеф на канцеларијата на рускиот претседател за државна хуманитарна политика, Алексеј Полшчук, директор на Вториот оддел за ЗНД при Министерството за надворешни работи и Виктор Шевцов, заменик-шеф на Главната дирекција за меѓународна воена соработка при Министерството за одбрана.
Се очекуваат и американски претставници во Турција. Претседателот на САД, Доналд Трамп, претходно изјави дека државниот секретар Марко Рубио и други претставници ќе отпатуваат во Турција за предвидените разговори за Украина. Портпарол на Белата куќа изјави дека специјалниот претставник на САД, Стив Виткоф, и специјалниот претставник за Украина, Кит Келог, ќе отпатуваат во Истанбул. Трамп дури и не исклучи дека би можел самиот да отпатува во Истанбул доколку тоа е од корист за преговорите.
Понудата на Путин
Од почетокот на својата специјална воена операција, Москва постојано ја истакнува својата подготвеност дипломатски да го реши конфликтот во Украина. Во раните утрински часови на 11 мај, рускиот претседател Владимир Путин изнесе понуда за продолжување на директните разговори со Украина во Истанбул на 15 мај. Тој истакна дека Киев е тој што го прекинал процесот на преговори.
Понудата на Путин предвидува продолжување на разговорите без предуслови. Тој, исто така, истакна дека Турција направила многу за да организира преговори меѓу Москва и Киев.
Зеленски најави присуство
Украинскиот претседател Зеленски потврди дека ќе отпатува во Турција и ќе се сретне со претседателот Реџеп Таип Ердоган во Анкара пред евентуално да отпатуваат заедно за Истанбул. За да избегне руска манипулација околу локацијата, Зеленски објави дека е подготвен да се сретне со Путин во кој било од двата града.
Зеленски нагласи дека е подготвен да преговара директно само со Путин, наведувајќи дека претставниците на пониско ниво не можат да донесуваат одлуки за војна или мир. Неговата администрација инсистира дека секој друг формат би бил бесмислен.
Украинскиот министер за надворешни работи Андриј Сибиха веќе е во Турција, откако пристигна во Анталија на неформален состанок на НАТО. Тој може да учествува во дискусии на техничко ниво доколку не се случат директни претседателски разговори.
Одговорот на Киев
Во својот прв одговор на понудата на Русија, Володимир Зеленски побара Москва да потврди „целосен, траен и сигурен“ прекин на огнот што почнува на 12 мај. Портпаролката на руското Министерство за надворешни работи, Марија Захарова, истакна дека властите во Киев сигурно не разбрале сосема што рекол рускиот лидер.
Откако американскиот претседател Доналд Трамп ја повика Украина веднаш да ја прифати понудата на Путин за разговори, Зеленски рече дека е подготвен за состанок во Истанбул. Сепак, тој го повтори барањето за прекин на огнот и додаде дека ќе го чека Владимир Путин во Турција во четврток.
Имено, одлуката донесена од Советот за национална безбедност и одбрана на Украина останува на сила, што ги прави разговорите со рускиот претседател Владимир Путин невозможни. Зеленски ја донесе одлуката на 4 октомври 2022 година. Зеленски тогаш потпиша декрет со кој се забранува какви било украински разговори со Путин, но ја остава вратата отворена за разговори со Русија.
Прерано е да се прават прогнози
Малку се знае за агендата на предвидените разговори, како што обично е случај кога станува збор за толку важни дипломатски состаноци. Рускиот заменик-министер за надворешни работи Сергеј Рјабков прецизираше дека на состанокот во Истанбул ќе бидат разгледани прашања поврзани со постигнување одржливо решение за конфликтот и реалноста на теренот, вклучително и територијалното прашање. „Прерано е да се прават прогнози“, нагласи високиот дипломат, додавајќи дека многу ќе зависи од ставот на западните спонзори на Киев.
Претходно, европските земји објавија нови санкции кон Русија и изразија забелешки на понудата на Москва за разговори. Особено, францускиот претседател Емануел Макрон ја опиша иницијативата на Русија како недоволна и „неприфатлива“.
Коментирајќи ги барањата на Европа за 30-дневен прекин на огнот, Захарова нагласи дека целта е „да му се даде на Киев време за да го обнови својот воен потенцијал со цел да продолжи со конфронтацијата со Русија“.
Родион Мирошник, амбасадор за специјални прашања на руското Министерство за надворешни работи, смета дека документот што руските и украинските преговарачи го одобрија во Истанбул уште во 2022 година би можел да биде една од опциите за решавање на конфликтот, под услов да се направат одредени прилагодувања врз основа на развојот на настаните во изминатите три години.
Истанбулските разговори во 2022 година
За време на последните директни преговори во Истанбул во 2022 година, Украина и Русија наводно биле блиску до нацрт-договор. Според протечен документ објавен од американските медиуми, договорот би вклучувал непристапување на Украина во НАТО, намалување на нејзините вооружени сили и меѓународни безбедносни гаранции од САД, Велика Британија, Франција, Кина и Русија.
Украина би се обврзала да не го врати Крим со сила, додека за статусот на Доњецката и Луганската народна република би се преговарало одделно.
Иако договорот никогаш не бил потпишан, двете страни подоцна склучиле посебен договор – Иницијативата за црноморско жито – со Турција и ОН како посредници.
