Рускиот претседателот Владимир Путин никогаш не планирал да ја прифати понудата на украинскиот колега Володимир Зеленски за средба еден на еден во Истанбул, според извори во руската влада и Министерството за надворешни работи и луѓе блиски до Кремљ, објави The Moscow Times.
Фактот дека Кремљ ги држеше плановите за патување на Путин во тајност сè до ноќта пред првиот директен контакт меѓу руските и украинските делегации по три години, ја нагласува неподготвеноста на Москва.
Иако извори на „The Moscow Times“ велат дека Путин не го смета Зеленски за свој рамноправен и ќе се согласи да се сретне со него само во случај на негова „јавна капитулација“, тој не можеше веднаш да го одбие предизвикот поради повиците на американскиот претседател Доналд Трамп до рускиот лидер да се вклучи во разговор со својот противник.
Сите извори на The Moscow Times зборуваа под услов на анонимност поради чувствителноста на прашањето.
Зошто Кремљ ги крие плановите на Путин?
Зеленски му фрли ракавица на Путин во неделата, неколку часа откако рускиот лидер го игнорираше повикот на Украина, поддржан од Западот, за 30-дневен прекин на огнот и наместо тоа предложи обновување на директните разговори со Киев во Истанбул во четврток.
До среда, Москва сè уште не потврди кој ќе ја претставува Русија на преговарачката маса. Конечно потврди дека ќе испрати делегација предводена од помошникот на Кремљ, Владимир Медински, се објави доцна во среда.
Ова молчење беше намерна тактика дизајнирана да ги држи Киев и неговите сојузници во неизвесност и да овозможи промена на плановите во последен момент, вели поранешниот руски дипломат Борис Бондарев за „The Moscow Times“.
Руската дипломатија во голема мера ги следи истите протоколи како и во советската ера, при што сите разговори на високо ниво се внимателно подготвени однапред.
Како резултат на тоа, спонтаните преговори за условите на противникот – особено кога Русија треба да има предност – се исклучени, изјавија за „The Moscow Times“ владин претставник, актуелен дипломат и внатрешен човек на Кремљ.
„Не е начинот на кој работиме. Прво, назначените преговарачи ја вршат целата основа и ги подготвуваат документите. Дури потоа претседателот се вклучува за да разговара за условите договорени однапред“, вели извор.
„На нашиот лидер не му се допаѓа да биде притиснат. Тоа е добро познат факт“, додаде поранешен висок функционер на Кремљ.
Покрај тоа, Москва не го признава Зеленски како легитимен партнер во преговорите.
Русија го прогласи Зеленски за нелегитимен, што значи дека Москва може да потпише мировен договор само со нов украински претседател или со раководството на украинскиот парламент.
Русија постојано се обидуваше да го дискредитира украинскиот лидер поради пркосот на Зеленски пред руската инвазија, што е особено иритирачко за Москва, како што претходно објави „The Moscow Times“.
Иако мандатот на Зеленски технички истече во 2024 година, Украина не може да одржи претседателски избори под воена состојба.
„Зеленски е погоден само за потпишување капитулација. Точка“, вели сегашен руски дипломат.
Пречка на Трамп
Главната пречка што го спречува Путин јавно да го прекори Зеленски се чини дека е Трамп, кој ја повика Москва да се залага за прекин на огнот и навести дека може самиот да отпатува во Турција доколку Путин присуствува.
„Нашата изјава за продолжување на разговорите во Истанбул никогаш не го спомена учеството на нашиот претседател. Во последните неколку недели бевме во интензивна комуникација со Вашингтон, а во последните денови достигна врв. Моите колеги се обидуваат да најдат компромис што нема да го навреди Трамп“, рече функционер поврзан со Кремљ.
„Доколку Трамп лично го покани Путин, тоа би променило сè. Но, Зеленски не е рамен на Путин и тој не сака да разговара со него лице в лице. По ултиматумите на Зеленски, согласувањето за средба би изгледало како повлекување и губење на угледот“, рече Бондарев.
Игра на нерви
Кремљ разгледуваше неколку опции додека ја продолжуваше неизвесноста околу тоа дали Путин ќе присуствува.
Првата би било Путин да лета за Турција – но не да се сретне со Зеленски.
Бидејќи Путин „воопшто не се обидува да го признае Зеленски и го гледа само како полномошник на Вашингтон“, тој би се обидел да одржи краток самит со Трамп во Истанбул, според сегашен руски владин функционер.
Поранешен вработен во Кремљ, сегашен аналитичар Алексеј Чеснаков, изрази сличен став, велејќи дека оваа стратегија ќе му овозможи на Путин да демонстрира контрола и тактичка флексибилност.
Доколку Путин се појави, рече Чеснаков, тоа би испратило моќен сигнал за директен дијалог со САД во услови на пошироко зближување на Вашингтон со Москва. Трамп, додаде тој, е подготвен да го преуреди својот распоред за да се сретне со Путин, што го прави настанот значаен по дифолт.
„Во овој случај, Зеленски ја губи иницијативата. Тој ќе изгледа хистеричен и несигурен во споредба со смирениот Путин“, тврди Чеснаков.
Какви се изгледите за мировните разговори меѓу Русија и Украина во Истанбул?
Доколку Путин целосно го прескокне патувањето, Зеленски ќе остане со празни раце, вели Чеснаков.
„Русија има силни аргументи за да го оправда отсуството на Путин. Лидерите се среќаваат само кога има јасна агенда и однапред договорени одлуки. Личното вклучување на Путин останува карта во неговиот ракав што може да се игра за да се обезбедат подобри услови подоцна“, рече Чеснаков.
Што навистина сака Путин?
Примарната цел на Путин е да го убеди Трамп дека Русија е навистина заинтересирана за мир, поради што предложи да испрати делегација во Истанбул и да ги продолжи разговорите од каде што застанаа во 2022 година, објасни Александар Габуев, директор на Центарот Карнеги Русија Евроазија во Берлин.
„Кремљ се обидува да го натера Трамп или да посредува во поволен договор за Москва или да заклучи дека мирот е недостижен и да ги обвини Киев и неговите европски сојузници. На тој начин, војната во Украина повеќе нема да биде приоритет на САД. Тоа би било само уште едно досие во односите на Вашингтон со Москва“, рече Габуев.
Проблемот е што Путин не ги напуштил своите максималистички барања за војната. Тој сè уште сака да ги консолидира територијалните придобивки на Русија, да предизвика промена на режимот во Киев и значително да ја намали големината на војската на Украина.
Овие цели се неприфатливи за Вашингтон и за самиот Трамп.
„Тука се распаѓа стратегијата на Путин. Тој не го добива она што му е потребно од Трамп за да ги постигне своите домашни цели. А ако дипломатијата не успее, тој ќе се обиде да го добие на бојното поле“, заклучи Габуев.
Она што на крајот може да ја потопи секоја шанса за приближување меѓу САД и Русија, вели поранешниот дипломат Бондарев, е подлабокиот структурен конфликт меѓу двете држави како светски сили.
