Хаг ги зголеми казните за Станишиќ и Симатовиќ на 15 години затвор

Апелациониот совет на Резидуалнииот механизам за меѓународните кривични судови (MICT) во Хаг им ги зголеми затворските казни на поранешните шефови на Службата за државна безбедност на Србија, 72-годишниот Јовица Станишиќ и една година повозрасниот Френки Симатовиќ, од 12 на 15 години за злосторства извршени од српските сили на територијата на поранешна Југославија.

Судењето на Станишиќ и Симатовиќ е единственото што му остана на MICT како наследство од работата на Меѓународниот кривичен трибунал за поранешна Југославија (ICTY).

Во 2021 година, Станишиќ и Симатовиќ беа вонсудски прогласени за одговорни за помагање и поттикнување на кривични дела убиство како кршење на законите и обичаите на војната и злосторства против човештвото, како и за кривични дела на депортација, принуден трансфер и прогон на муслиманското и хрватското население како злосторства против човештвото извршени од српските сили по окупацијата на Босански Шамац во април 1992 година и за тоа добија по 12 години затвор. И одбраната и обвинителството поднесоа жалба на пресудата.

Во 2021 година, Првостепениот совет во својата пресуда потврди дека постоел здружен злосторнички потфат на политичкото и военото раководство на Србија чија цел била насилно и трајно отстранување на несрпското население во Хрватска и во Босна и Херцеговина, за кои Станишиќ и Симатовиќ знаеле, но не најде доволно докази дека споделуваат криминални намери.

Судскиот совет потоа заклучи дека „систематскиот модел на злосторства извршени од страна на српските сили врз цивили од несрпска националност е најубедливиот доказ што го покажа постоењето на здружен злосторнички потфат“ чија цел беше насилно и трајно отстранување на мнозинството од несрпско население од одредени области во БиХ и Хрватска.

Судскиот процес против Станишиќ и Симатовиќ започна пред 20 години кога Хашкото обвинителство го обвини двајцата високо позиоционирани функционери во режимот на српскиот претседател Слободан Милошевиќ за воени злосторства на територијата на поранешна Југославија во раните 1990-ти во Хрватска и во Босна и Херцеговина. Тие беа уапсени во март 2003 година во Србија и набрзо префрлен во притвор во Хаг.

И двајцата беа обвинети за воени злосторства и етнички прогон во Хрватска и во Босна и Херцеговина, а во првостепениот судски процес пред ICTY во 2013 година беа ослободени, бидејќи судиите тогаш заклучија дека не е докажано ниту нивното учество во заеднички злосторнички потфат, ниту дека планирале и командувале со злосторствата кои им се ставаат на товар, како и помагање во нивното извршување.

Обвинителството на првото судење изнесе, според судиите, недоволни докази дека имало блиска соработка меѓу Станишиќ и водачот на бунтовничките Срби, Милан Мартиќ, кој не ја криел намерата да ги прогонува Хрватите, како и контролата врз полицијата во тогаш прогласената САО Краина, која протерала од 80 до 100 илјади Хрвати во 1991 и 1992 година, а дел од нив убила. Обвинителите докажаа дека Станишиќ бил каналот на комуникација меѓу поранешниот југословенски претседател Слободан Милошевиќ и Мартиќ.

Во тоа време, обвинителството неуспешно докажуаше и за областа Источна Славонија, Барања и Западен Срем, каде што силите на полицијата, територијалната одбрана и паравоените единици извршија голем број кривични дела а биле под контрола на Станишиќ и Симатовиќ. .

Во 2015 година, Апелацискиот совет ја прифати жалбата на обвинителството и ја укина првостепената пресуда и нареди повторно судење одржано пред наследникот на ICTY, односно Резидуалниот механизам за меѓународните кривични судови (MICT) и заврши со пресуда од 12 години затвор во 2021 година.