Србија не воведе санкции против Русија, одржуваше односи на високо ниво со таа земја и ги интензивираше односите со Кина, што отвора прашања за нејзината стратешка насока, се наведува во нацрт-извештајот на Европската комисија за напредокот на земјата кон членство во Европската унија.
„Србија сè уште не почитувала никаква рестриктивна мерка против Руската Федерација, ниту, пак, повеќето изјави на високиот претставник за ова прашање. Одржуваше односи на високо ниво со Руската Федерација и ги интензивираше односите со Кина, што го поставува прашањето за стратешката насока на Србија“, се вели во нацрт-извештајот за Србија, во кој увид имала хрватската новинска агенција Hina.
Во среда, Комисијата ќе го објави пакетот за проширување, чиј клучен дел се извештаите со кои се оценува напредокот во реформите на секоја од земјите на патот кон членство во ЕУ. Извештајот за напредокот се објавува еднаш годишно и игра важна улога во следењето на напредокот на земјите кандидати на нивниот пат кон ЕУ.
Освен Русија, Србија не прифати и низа други изјави на високиот претставник во име на ЕУ и рестриктивни мерки против Кина, Белорусија, Иран, Северна Кореја и Венецуела. Покрај тоа, се почести се летовите за Русија, се наведува.
„Се очекува Србија постепено да ги усогласува своите политики кон трети земји со политиките и позициите на ЕУ, вклучително и рестриктивни мерки“, се додава во нацрт-извештајот. Се вели дека Србија продолжила да соработува со ЕУ во напорите да се спречи избегнувањето на санкциите и да обезбеди финансиска и хуманитарна помош за Украина.
Србија, исто така, се очекува да ги подобри своите резултати во гонењето на воените злосторства, се вели дека сè уште избегнува обвинение против високи осомничени и дека обработката на случаите трае премногу долго.
„Србија треба да преземе чекори за да го забрза гонењето на воените злосторства и да реши значителен број отворени случаи на над 1.700 предистражни случаи, што продолжува да предизвикува голема загриженост“, се вели во текстот.
Србија ја продолжи соработката со Меѓународниот резидуален механизам за кривични судови, кој го замени Хашкиот суд. По прашањето на воените злосторства, соработката со Босна и Херцеговина продолжи, додека мал напредок е забележан во соработката со Хрватска и Косово.
„Србија допрва треба да покаже вистинска посветеност на истрагата и пресудувањето на воените злосторства. Голем број српски политички партии, политичари и медиуми продолжуваат да обезбедуваат поддршка и јавен простор за осудените воени злосторници без последици и ги негираат воените злосторства, вклучително и геноцидот во Сребреница“, се вели во нацрт-извештајот.
Во текстот се спомнуваат и голем број исчезнати лица. „Нерешената судбина на лицата кои исчезнаа за време на конфликтот во 1990-тите останува клучно прашање што треба да се реши на Западен Балкан. И покрај постојаниот напредок во идентификацијата, 7.608 лица сѐ уште се водат како исчезнати“, се вели во текстот, додавајќи дека се потребни дополнителни напори на регионално ниво преку групата за исчезнати лица формирана во 2018 година како дел од Берлинскиот процес за зајакнување на соработката, како и на билатерално ниво.
И Србија сѐ уште не ја усогласила својата визна политика, иако ЕУ постојано ја повикува на тоа. Белград има безвизен режим со 16 земји на чии граѓани им се потребни визи за влез во ЕУ.
Усогласувањето со визната политика за ЕУ е многу важно за да се намали притисокот на илегалните мигранти. Многумина од нив доаѓаат во Србија како туристи, а потоа се обидуваат илегално да влезат во ЕУ и да бараат азил. Србија има безвизен режим главно со земјите кои не ја признале независноста на Косово.
Што се однесува до билатералните односи, Србија останува посветена на одржување добри билатерални односи со другите земји од процесот на проширување и со соседните членки на ЕУ. Нејзините односи со Хрватска „продолжуваат да бидат обележани со ад хок антагонистички јавни размени и дипломатски демарши“.
Односите со Босна и Херцеговина се добри и генерално стабилни, иако резолуцијата на ОН за Сребреница доведе до политички тензии, се вели во нацрт-извештајот. Се вели и дека високи српски функционери учествуваат на нелегалниот Ден на Република Српска, 9 јануари.
Босна и Херцеговина
Во својот извештај, Европската комисија уште еднаш ќе ја повика Босна и Херцеговина „веднаш да ги спроведе уставните и изборните реформи со цел да се осигура дека сите граѓани можат ефективно да ги остварат своите политички права“, особено да го усогласи нејзиниот устав со пресудата на Европскиот суд за човекови права во „случајот Сејдиќ-Финци“.
„Функционирањето на демократските институции е поткопано од постојаните дискриминаторски елементи во уставниот систем и постојаното кршење на правниот и уставниот поредок од страна на субјектот Република Српска, кој сè уште не ги спроведува одлуките на Уставниот суд, доведувајќи ги во прашање авторитетот и интегритетот на Судот“, се вели во нацрт-извештајот.
Како Србија, така и Босна и Херцеговина не е усогласена со визната политика на ЕУ. Комисијата ја повикува БиХ да го прекине безвизниот режим со Азербејџан, Кувајт, Катар, Турција, Русија, Кина и сезонскиот безвизен режим со Саудиска Арабија. БиХ го укина безвизниот режим со Оман во јануари годинава и со Бахреин во септември.
Сè додека не се усогласи целосно со визната политика на ЕУ, Комисијата ја повикува БиХ да примени дополнителни безбедносни мерки, како што се зголемување на капацитетот на граничната полиција и вклучување во дијалог со трети земји и други релевантни страни, на пример со авиокомпании, кои носат луѓе како туристи, а потоа се претвораат во мигранти во Босна и Херцеговина.
Босна и Херцеговина постигна голем напредок, постигнувајќи и одржувајќи целосно почитување на санкциите против Русија по нејзината агресија врз Украина. Сепак, се додава дека спроведувањето на рестриктивните мерки „останува предизвик поради политичките опструкции“.
Односите на Босна и Херцеговина со Хрватска се генерално добри, иако тие се засегнати од нерешените билатерални прашања. Има отворени прашања во врска со копнените и поморските граници. Имплементацијата на договорот за наследување од 2001 година беше засегната од прашањата на приватната сопственост и стекнатите права. Босна и Херцеговина продолжува да се спротивставува на планот на Хрватска за изградба на депонирање на радиоактивен отпад на Трговска Гора во близина на границата.
Состојбата со медиумите е многу загрижувачка, новинарите се изложени на политички притисоци, заплашувања и закани. Државниот јавен сервис Радиотелевизија на Босна и Херцеговина (BHRT) е во сериозна опасност да биде затворен поради долгогодишно одбивање на стабилно финансирање и долготрајни правни спорови во ентитетските судови. Од 2013 година, Собранието на Федерацијата Босна и Херцеговина нема именувано директор ниту пополни испразнети места во одборот на директори на јавната телевизија FTV. Јавниот сервис во РС (РТРС) шири руска дезинформација, сигналот на каналот Russia Today продолжува да се емитува и покрај тоа што земјата се приклучи на санкциите на ЕУ за забрана на емитување руски државни медиуми, се вели во нацрт-извештајот.