Покрај страдањата и хуманитарната криза од руската инвазија на Украина, целата глобална економија ќе ги почувствува ефектите од забавен раст и побрза инфлација, оценува ММФ во најновата анализа објавена на официјалната интернет страница на оваа институција.
Влијанијата ќе се одвиваат низ три главни канали, оценува ММФ. Прво, повисоките цени на стоките како храната и енергијата дополнително ќе ја поттикнат инфлацијата, а за возврат ќе ја намали вредноста на приходите и ќе ја намали побарувачката. Второ, особено соседните економии ќе се борат со нарушената трговија, синџирите на снабдување и дознаките, како и со историскиот пораст на бегалските текови. И трето, намалената деловна доверба и поголемата неизвесност на инвеститорите ќе влијаат на цените на средствата, заострувањето на финансиските услови и потенцијално поттикнување на одлив на капитал од пазарите во развој.
Русија и Украина се главни производители на стоки, а нарушувањата предизвикаа глобалните цени да се зголемат, особено на нафтата и природниот гас. Трошоците за храна скокнаа, а пченицата, за која Украина и Русија сочинуваат 30 отсто од светскиот извоз, достигнаа рекорд.
Надвор од глобалните прелевања, земјите со директна трговија, туризам и финансиска изложеност ќе почувствуваат дополнителни притисоци. Економиите зависни од увоз на нафта ќе забележат поширок фискален и трговски дефицит и поголем инфлациски притисок, иако некои извозници како оние на Блискиот Исток и Африка може да имаат корист од повисоките цени, оценува ММФ.
Поострите зголемувања на цените на храната и горивото може да поттикнат поголем ризик од немири во некои региони, од Субсахарска Африка и Латинска Америка до Кавказ и Централна Азија, додека несигурноста на храната веројатно дополнително ќе се зголеми во делови од Африка и на Блискиот Исток.
„Тешко е да се измерат овие одекнувања, но веќе гледаме дека нашите прогнози за раст веројатно ќе бидат ревидирани следниот месец кога ќе понудиме поцелосна слика во нашиот Светски економски изглед и регионалните проценки“, се вели во анализата на ММФ.
Подолгорочно, војната може фундаментално да го промени глобалниот економски и геополитички поредок доколку се смени трговијата со енергија, се реконфигурираат синџирите на снабдување, се распарчат платежните мрежи и ако земјите ги преиспитаат девизните резерви. Зголемената геополитичка тензија дополнително го зголемува ризикот од економска фрагментација, особено за трговијата и технологијата.
Европа
Цената е веќе огромна во Украина. Невидените санкции кон Русија ќе го нарушат финансиското посредување и трговијата, неизбежно предизвикувајќи длабока рецесија. Депрецијацијата на рубљата ја поттикнува инфлацијата, дополнително го намалува животниот стандард на населението.
Енергијата е главниот канал за прелевање во Европа бидејќи Русија е критичен извор за увоз на природен гас. Поширокиот прекин на синџирот на снабдување исто така може да биде последица. Овие ефекти ќе ја поттикнат инфлацијата и ќе го забават закрепнувањето од пандемијата. Источна Европа ќе доживее зголемени финансиски трошоци и пораст на бегалците. Таа ги апсорбира повеќето од трите милиони луѓе кои неодамна избегаа од Украина, покажуваат податоците на Обединетите нации.
Европските влади, исто така, може да се соочат со фискални притисоци од дополнителните трошоци за енергетската безбедност и буџетите за одбрана.
Додека странската изложеност на падот на руските средства е скромна според светските стандарди, притисоците врз пазарите во развој може да растат доколку инвеститорите бараат побезбедни засолништа. Слично на тоа, повеќето европски банки имаат скромна и податлива директна изложеност кон Русија.
Кавказ и Централна Азија
Надвор од Европа, овие соседни нации ќе почувствуваат поголеми последици од рецесијата на Русија и санкциите. Блиските врски со трговијата и платниот систем ќе ја ограничат трговијата, дознаките, инвестициите и туризмот, што негативно ќе влијае на економскиот раст, инфлацијата и надворешните и фискалните сметки, оценува ММФ.
Иако извозниците на стоки треба да имаат корист од повисоките меѓународни цени, тие се соочуваат со ризик од намален извоз на енергија доколку санкциите се прошират на гасоводите низ Русија.
Блискиот Исток и Северна Африка
Веројатни се големи бранови ефекти од повисоките цени на храната и енергијата и построгите глобални финансиски услови. Египет, на пример, увезува околу 80 отсто од своите потреби за пченица од Русија и Украина. И, како популарна туристичка дестинација и за двете, ќе забележи и намалување на приходи од туризмот.
Политиките за ограничување на инфлацијата, како што е зголемувањето на државните субвенции, би можеле да ги притиснат и онака слабите фискални сметки. Дополнително, влошувањето на условите за надворешно финансирање може да поттикне одлив на капитал и да придонесе за спротивставени ветрови на растот за земјите со зголемени нивоа на долг и големи финансиски потреби.
Зголемувањето на цените може да ги зголеми социјалните тензии во некои земји, како што се оние со слаби мрежи за социјална заштита, малку можности за работа, ограничен фискален простор и непопуларни влади, се вели во анализата.
Суб-сахарска Африка
Исто како што континентот постепено се опоравуваше од пандемијата, оваа криза го загрозува тој напредок. Многу земји во регионот се особено ранливи на ефектите од војната, особено поради повисоките цени на енергијата и храната, намалениот туризам и потенцијалните тешкотии за пристап до меѓународните пазари на капитал.
Конфликтот доаѓа кога повеќето земји имаат минимален политички простор за да се спротивстават на ефектите од шокот. Ова веројатно ќе ги интензивира социо-економските притисоци, ранливоста на јавниот долг и лузни од пандемијата што веќе се соочи со милиони домаќинства и бизниси.
Рекордните цени на пченицата се особено загрижувачки за регионот кој увезува околу 85 отсто од своите резерви, од кои една третина доаѓа од Русија или Украина, посочуваат од ММФ.
Западната хемисфера
Цените на храната и енергијата се главниот канал за прелевање, кои во некои случаи ќе бидат значителни. Високите цени на суровините веројатно значително ќе ја забрзаат инфлацијата за Латинска Америка и Карибите, кои веќе се соочуваат со просечна годишна стапка од 8 отсто во пет од најголемите економии: Бразил, Мексико, Чиле, Колумбија и Перу. Централните банки можеби ќе треба дополнително да го бранат кредибилитетот за борба против инфлацијата.
Ефектите на растот на скапите стоки варираат. Повисоките цени на нафтата им штетат на увозниците од Централна Америка и Карибите, додека извозниците на нафта, бакар, железна руда, пченка, пченица и метали можат да наплатат повеќе за нивните производи и да го ублажат влијанието врз растот.
Финансиските услови остануваат релативно поволни, но интензивирањето на конфликтот може да предизвика глобално финансиско нарушување што, со построга домашна монетарна политика, ќе влијае на растот.
Соединетите Држави имаат малку врски со Украина и Русија, што ги намалува директните ефекти, но инфлацијата веќе беше на највисоко ниво во последните четири децении пред војната да ги зголеми цените на суровините. Тоа значи дека цените може да продолжат да растат бидејќи Федералните резерви почнуваат да ги зголемуваат каматните стапки.
Азија и Пацификот
Прелевањата од Русија се веројатно ограничени со оглед на недостатокот на блиски економски врски, но побавниот раст во Европа и глобалната економија ќе им нанесе голема штета на главните извозници.
Најголемите ефекти врз тековните сметки ќе бидат кај увозниците на нафта во економиите на АСЕАН, Индија и пограничните економии, вклучително и некои Пацифички острови. Ова може да се засили со опаѓање на туризмот за нациите зависни од руски посети.
За Кина, непосредните ефекти треба да бидат помали бидејќи фискалниот стимул ќе ја поддржи овогодинешната цел за раст од 5,5 проценти, а Русија купува релативно мала количина од нејзиниот извоз. Сепак, цените на суровините и слабеењето на побарувачката на големите извозни пазари придонесуваат за предизвиците, се вели во анализата.
Прелевањата се слични за Јапонија и Кореја, каде што новите субвенции за нафта може да ги намалат влијанијата. Повисоките цени на енергијата ќе ја подигнат инфлацијата во Индија, која веќе е на врвот на целниот опсег на централната банка.
Притисоците на цената на храната во Азија треба да се олеснат со локалното производство и повеќе да се потпираат на оризот отколку на пченицата. Скапиот увоз на храна и на енергија ќе ги зголемат потрошувачките цени, иако субвенциите и ограничувањата на цените за гориво, храна и ѓубрива може да го олеснат непосредното влијание – но со фискални трошоци.
Глобални шокови
Последиците од руската војна врз Украина веќе ги потресоа не само тие нации, туку и регионот и светот, и укажуваат на важноста на глобалната безбедносна мрежа и воспоставените регионални аранжмани за тампонирање на економиите, посочуваат од ММФ.
„Живееме во свет подложен на шокови“, изјави неодамна за новинарите на брифингот во Вашингтон, генералната директорка на ММФ, Кристалина Георгиева. „И ни треба силата на колективот за да се справиме со шоковите што доаѓаат“.
Иако некои ефекти можеби нема целосно да се фокусираат многу години, веќе постојат јасни знаци дека војната и како резултат на тоа скокот на трошоците за основните стоки ќе им отежне на креаторите на политиките во некои земји да постигнат деликатна рамнотежа помеѓу задржувањето на инфлацијата и поддршката на економското закрепнување од пандемијата, се вели во анализата на ММФ за последиците од руската инвазија во Украина врз регионите во светот.
