Политичката криза и поплавите влијаеја за македонската економија да има намален раст на Бруто-домашниот производ (БДП) за оваа година и наместо предвидените 3,7 проценти, ќе изнесува 2,1 отсто, објави Европската комисија во најновата есенска економска прогноза за земјите-членки и земјите-кандидати за членство во Европската унија.
Како што јавува дописникот на МИА од Брисел, ЕУ со ова и официјално потврди дека политичката криза имала силно влијание врз македонскиот буџет, иако, според Еврокомисијата, истиот се очекува да доживее солиден раст во текот на идните години од 3,2 проценти во 2017 година.
Со наслов „Раст на инвестициите се очекува по изборите во декември“, Европската комисија го најавува есенското економско предвидување за Република Македонија. Притоа, во воведот се наведува дека среде продолжена политичка криза, економијата во земјата се ширела со побавно темпо во првата половина на 2016 година. Исто така, се вели дека „растот на производството е проектиран да се зголеми врз основа на растот на инвестициите во 2017 година, како и на робустната потрошувачка на домаќинствата, под услов политичката криза да заврши. Ова се предвидува да биде поддржано од страна на продолжениот фискален стимул, па ЕК додава дека „плановите на Владата за фискална консолидација се повеќе и повеќе таинствени, со оглед на недостатокот на утврдени мерки и повторливите фискална излети“.
Во прогнозата, Еврокомисијата посочува дека „политичката несигурност го зема својот данок на раст во Македонија“, па се наведува дека по растот до 3,7 проценти (на годишно ниво) во 2015 година, извршен со помош на силната приватна и јавна потрошувачка и извозот, растот на БДП забавил значително во првата половина на 2016 година (2,1 отсто годишно), главно на сметка на слабите потрошувачки инвестиции и забавувањето на растот на личната потрошувачка, како одраз на долготрајната политичка криза.
ЕК прогнозира дека сериозното намалување на невработеноста во Македонија ќе дојде до рекордно ниски 22 проценти во 2018 година и дека паралелно со истото ќе расте и вработеноста, што значи дека оваа проекција на официјален Брисел не предвидува иселување на македонските граѓани и на тој начин намалување на стапката на невработени, туку преку реални вработувања. Годинава, пак, невработеноста според ЕК изнесувала 24,4 отсто. Единствено проблематична е најавата за зголемување на јавниот долг, кој годинава изнесувал 40,5 проценти, а во наредните две години, ЕК прогнозира дека ќе нарасне до 43 отсто. Сепак, тоа е далеку од проектираните и зацртани минимум 60 проценти јавен долг на ниво на Европа.
– Додека пазарот на работна сила стана уште подобар и реалните нето-плати, поддржани од долготрајната дефлација, продолжија да остваруваат солидна добивка, приход што се оствари имаше негативно влијание на ниските приватни трансфери од странство. Растот на кредитите на приватниот сектор забави значително во текот на летото, на годишно ниво, среде важно повлекување на депозитите во кеш депозит, предизвикано од политичката криза, се вели во прогнозата за Македонија.
Понатаму во прогнозата на Еврокомисијата за есен 2016 година за Македонија, се вели дека „очекуваното на оддалечување од кризата ја враќа довербата“, па гледајќи напред, под претпоставка дека политичкиот ќор-сокак ќе биде надминат по изборите закажани за декември 2016 година, дека постепено се враќаат инвестициите од страна на приватни домашни и странски компании, како и дека има големи предвидувања и за 2017 и 2018 година.
Овие очекувања, според Еврокомисијата се поддржани од силните показатели на висока фреквенција за третиот квартал, како што е индустриското производство, увоз на капитални стоки и производство, па и градежната активност. Исто така, се очекува потрошувачката на домаќинствата да расте стабилно, но со побавно темпо, со добивки во вработување и нето-плати. Приватните трансфери остануваат само малку над нивото од 2015 година, а апетитот на Владата за ад-хок зголемување на трансферите и субвенции да се намали.
– Скромниот пораст на притисок врз цените во 2017 година, со поддршка од зацврстувањето на цените на нафтата и зголемувањето на цените за увоз, придонесува за ваквиот развој. И покрај силно проектираниот раст на извозот, особено од нови и проширени производствени капацитети од страна на странските компании, странскиот биланс не е веројатно да оствари позитивен придонес кон економскиот раст во 2016 година, со оглед на брзото зголемување на увозот, кој се однесува на инвестициите и извозното производство. Во 2017 и 2018 година, придонесот е веројатно да биде позитивен, но мал – се наведува во извештајот.
Европската комисија, во продолжение на есенската економска прогноза за Македонија, наведува и дека надворешните слабости останале содржани и се зголемиле малку во првата половина на 2016 година, додека дефицитот на тековната сметка се зголемил како одговор на влошувањето на трговскиот биланс на стоки и падот на приливот од приватните трансфери. Некои потенцијални странски директни инвеститори, според ЕК, се двоумеле поради политичката несигурност, па приливот од овие инвестиции во текот на годината до јули бил 1,3 процент од планираниот БДП за целата година, што е помалку од една година порано и значително под нивниот долгорочен просек.
Одржувањето на приход од одлив на инвестиции го оптоварил примарниот биланс на успех, можеби, според Еврокомисијата како одраз на последните измени на оданочување на задржаната добивка. Движејќи се напред, дефицитот на тековната сметка е веројатно да остане скромен и да се прошири само малку во 2016 година, на сметка на силниот раст на увозот во однос на инвестициите и производството од страна на странските директни инвестиции, како и малку да оствари раст на приватните трансфери.
– Со зголемениот суфицит кај услугите и подобрување на трговскиот биланс на стоки се очекува во 2017 година и 2018 година, врз основа на зголемувањето на производните капацитети од страна на странски компании, како и очекувано заздравување на побарувачката од големите трговски партнер-економии, надворешниот дефицит веројатно повторно да се намали. Овие проекции се предмет на негативни ризици во случај да се задржи политичката криза. Негативни ефекти на доверба ќе ја ограничуваат личната потрошувачка, засилено со пад на примањата кои произлегуваат од намалените приливи на приватните трансфери. Инвестициите во приватниот сектор ќе останат слаби, а во случај на приливи на девизи од директни и портфолио инвестиции модерирани, додека надворешните пропусти ќе се зголемат, прогнозира ЕК за Македонија.
Неформалната Влада на Европската унија посочува и дека создавањето на работни места ќе продолжи во Македонија, но со помала брзина. Според прогнозата, ситуацијата на пазарот на работна сила веројатно ќе се подобрува уште повеќе, но со побавно темпо, додека добивката од вработувањата се предвидува да се забавува, против позадината на некои забавувања спонзорирани од владините програми за вработување по завршувањето на изборите. Веројатното натамошно намалување на вкупната стапка на невработеност од околу 3,9 проценти во блиска иднина, според есенската економска прогноза на Европската комисија доаѓа врз база на агрегатниот пораст на вработеноста од пет отсто, додека вкупната работна сила се предвидува да се намали.
Еврокомисијата предупредува дека постојаните фискални излети спречиле консолидација и тежат врз долгот на Република Македонија. Па, така, во есенската прогноза се нотира дека македонската Влада прибегнала два пати кон донесување на ребаланс на буџетот за оваа година, поттикнати од пониските проекции за раст за 2016 година, како и со одлуката за обезбедување на 35 милиони евра помош за жртвите од поплавите. Како резултат на тоа, по првичната цел за 2016 година, дефицитот беше зголемен за 0,8 проценти поени до четири проценти на БДП.
– Сепак, како што некои дополнителни трошоци се пренесуваат на 2017 година, дефицитот за оваа година може да остане под целта. Владата планира да го намали буџетскиот дефицит на 2,2 отсто до 2019 година, но ова се чини нереално во отсуство на конкретни мерки за консолидација. Со тоа што основното салдо ќе остане покачено, стабилизирањето на долгот во блиска иднина е малку веројатно да се случи, па наместо тоа, растот на трошоците на Владата за капиталните проекти, стоки и услуги и социјалните трансфери, вклучувајќи го и дополнителното просечно зголемување на пензиите од пет проценти, закажано за декември, најверојатно ќе продолжи да обезбедуваат стимул за економијата во блиска иднина, се наведува на крајот од есенската економска прогноза на ЕК за Република Македонија.
Инаку, според оваа прогноза на Европската комисија, Грција е единствената држава во Европа што и годинава ќе биде во рецесија (-3% на БДП), додека најголем раст ќе имаат Ирска (+4,9% на БДП), Романија (+4,2%) и Малта (+4,1%). Во однос на невработеноста, Грција продолжува да биде рекордер во Европа со 24,7 проценти невработени од работоспособните лица во оваа држава за оваа година, додека најмала стапка на невработеност имаат Германија (4,6%) и Велика Британија (5,0%).