Ноќеска на полноќ завршува француското претседавање со Европската Унија. Франција мораше да ги промени своите амбициозни планови за ЕУ, по руската инвазија на Украина. Криза која не ја спречи земјата да постигне договори за важни прашања, како и досега неподигнатото бугарско вето за почеток на преговорите со Северна Македонија и Албанија, јави дописникот на МИА.
Амбициозно претседателство нарушено од руската инвазија на Украина. Вака се сумираат шесте месеци од француското претседателство со Советот на Европската унија (ПФУЕ), кое завршува во четврток на 30 јуни. Француските дипломати мора да се спакуваат пред да заминат од Брисел и да ги испратат недовршените досиеја до нивните чешки колеги, чија земја го презема ротирачкото претседателство до 31 декември.
Започна со голема помпа со говорот на Емануел Макрон во Европскиот парламент на 19 јануари, ПФУЕ имаше намера да биде амбициозна. Малку премногу, сигурно. Реформа на Шенген зоната, европската одбрана, климата, минималната плата, размислувањето за институциите… Францускиот патоказ беше густ, особено затоа што претседателот сакаше да го поврзе со размислување за иднината на Унијата. Сепак, претседавањето со Советот на ЕУ има пред се улога на „олеснувач“, чија цел е да го унапреди европското законодавство преку добивање компромиси меѓу 27-те, Комисијата и Парламентот.
Геополитичките вести, сепак, ги погодија амбициите на Емануел Макрон и Клеман Бон, тогашниот државен секретар за европски прашања, на 24 февруари, кога Русија ја нападна Украина. Приоритетите се сменија и Франција се најде принудена да го координира европскиот одговор на конфликтот. „Француското претседателство помогна да се задржи ЕУ обединета за време на војната и многу ефикасно ги помина првите пет рунди на санкции против Русија“, изјави за Франсинфо Николај фон Ортанза, шеф на одделот Европа од Германскиот институт за меѓународни и безбедносни прашања.
Мислење споделено зад сцената во Брисел, каде што се проценува дека може да се смета на француското знаење во однос на дипломатијата. „Добро е што Франција го имаше претседавњето на Советот, прво затоа што е дел од форматот Нормандија [состаноци на кои се собраа Франција, Германија, Украина и Русија за време на инвазијата на Москва на Крим во 2014 година], но и затоа што тежи политички и има умерени мислења“, додава Николета Пироци, шеф на европската програма на Институтот за меѓународни односи со седиште во Рим. „Наоѓањето компромиси ќе беше покомплицирано доколку на чело на Советот беше, на пример, една од балтичките земји.
Франција, „вистинската земја, на вистинското место, во вистинското време“, според Себастиен Мајар, директор на Институтот Жак-Делор, дури можеше да покаже флексибилност, особено во однос на сопствените точки на блокирање. Долго време се спротивстави на проширувањето на ЕУ без претходна реформа на функционирањето на институциите, таа конечно прифати компромис за доделување статус на земја-кандидат за Украина и Молдавија.
Сепак, војната во Украина не ги услови сите контури на оваа ПФУЕ. Француските претседателски избори во април и законодавните избори во јуни, исто така, имаа влијание врз програмата на Париз. „Од самиот почеток почувствувавме дека Франција ги концентрираше повеќето важни иницијативи во првите три месеци“, подвлекува Николај фон Ортанза. Како резултат, Емануел Макрон, многу присутен во Брисел од јануари до март, се врати на националната политика од април, дури и ако, во европските институции, француските дипломати и преговарачи продолжија да работат.
„Генерално, сметавме дека Европа е приоритет за Елисејската палата“, оценува Софи Порншлегел, политички аналитичар во проевропскиот тинк-тенк Европски центар за политики (EPC) во Брисел. Во детали, 27-те, на пример, се согласија, на 7 јуни, за нови правила насочени кон утврдување пристојни минимални плати во различните земји-членки. „Ова е важна мерка од политичка гледна точка, дури и ако е неопходно да се види нејзината примена во земјите-членки“, нагласува Николета Пироци.
Прашањето за европската одбрана, еден од приоритетите на Париз, исто така во голема мера напредна благодарение на усвојувањето на стратешкиот компас, документ кој ги дефинира заканите со кои се соочува ЕУ, како што се руската агресивност или двојната кинеска игра, и како Унијата мора да одговори на тоа. Пакетот за климата и „приспособувањето на целта 55“, чија цел е да се намалат емисиите на стакленички гасови за 55% до 2030 година, исто така успеаја да постигнат значителен напредок, Франција дури и постигна компромис за неколку текстови на 28 јуни. „Може да се зборува особено за данокот на јаглерод на границите, прво, за што Франција најде политички договор“, подвлекува Себастиен Мајар. Конечно, ако Париз не успеа да најде компромис околу регулирањето на дигиталните услуги, чија цел е подобра контрола на содржината што се споделува на интернет со наметнување нови правила за Гафа, еден од неговите приоритети, „тој постигна голем напредок на оваа тема“. Текстот ќе биде финализиран од чешкото претседателство.
Од таму да се зборува за „масовен биланс“, како што направи во неделата на 26 јуни Клеман Бон, сега министер задолжен за Европа, за Франс 3? „Овој релативен успех на француското претседателство во голема мера се должи на ефикасната администрација и добрите преговарачи. Малку помалку на раководството на Емануел Макрон“, нијансира Николај фон Ортанза. Во ходниците на европските институции, некои се изнервирани кога гледаат како Франција ги претставува договорите како победи што ги добива само Париз, велат дипломатски извори на Франс Телевизион. Ниското „ниво на англиски јазик на преговарачите“ понекогаш може да ги „забави“ преговорите, оценува Софи Порншлегел.
Покрај тоа, француската амбиција не вроди со плод на сите теми. „Франција имаше подготвено план за реформа на миграциската политика, но тоа беше целосно ставено настрана поради војната во Украина“, жали Николета Пироци. Друго разочарување, „унгарското вето за минималниот данок на мултинационалните компании, што навистина ги изнервира Французите“, забележува Софи Порншлегел, додека договорот за овој минимален данок од 15% на добивката изгледаше блиску.
Конечно, се појави волја за економски реформи, особено за доведување во прашање на пактот за стабилност и раст (ПСЦ) или спроведувањето на вториот план за закрепнување по Ковид-19. „Едноставно е, целосно ја сменивме темата“, забележува Себастиен Мејард, кој потсетува дека самитот на 11 март во Версај, кој требаше да се врти околу економските теми, конечно беше посветен на Украина и прашањата за енергетската независност. Промена на програмата што им овозможи на 27-те да постигнат брз напредок на овие две последни теми.
Меѓу неуспесите е и оценката за ветувањата за трансформација на ЕУ од Франција. Шест месеци подоцна, многу малку се придвижи. Николај фон Ортанца како доказ за тоа ја наведува Конференцијата за иднината на Европа, која ги собра европските граѓани собрани со жрепка да размислуваат за иднината на ЕУ, која заврши во мај: „Конечно, заклучоците беа киднапирани од Парламентот, кој користеше тие да бараат промена на договорите. Дури и ако Макрон е за тоа, тој не успеа да ги натера другите земји да се согласат. Тоа падна во вода“.
Набљудувањето е исто и за Европската политичка заедница (ЕПЦ), предложена од Емануел Макрон. Останатите членки внимателно реагираа на идејата за нова институција во која ќе бидат вклучени соседните земји на ЕУ како Украина или Обединетото Кралство. Предлог кој моментално наиде на мал ентузијазам, но има заслуга да постои, оценува Софи Порншлегел.
„Забележуваме дека Франција беше доволно силна да зборува за нови концепти како што е CPE или стратешка автономија. Тие доминираа во дебатите. Ова е добра работа, бидејќи се потребни нови визии за ЕУ и дека напредуваме на овие теми. “
Француското претседателство во 2022 година во секој случај ќе биде „подобро спроведено од она во 2008 година, во кое Никола Саркози сакаше да се стави себеси во центарот на играта за време на конфликтот во Грузија“, оценува Николај фон Ортанза. „Франција има прилично добар биланс“, вели Софи Порншлегел. Сега останува на Чешка да го преземе и да продолжи напред по тековните прашања, вклучително и за климата, економијата, енергетската безбедност и тековните последици од војната во Украина.
Земјите до Западен Балкан и почетокот на преговорите со Северна Македонија и спорот со Бугарија.
Како што се наближуваше европскиот самит на земјите членки на Европската Унија, се погласни станаа тврдењата дека постои француски план или иницијатива за надминување на бугарското вето и почеток на преговорите за Северна Македонија. А, официјален Париз се уште не се имаше изјаснето и јавно кажано нешто за евентуалниот француски план. На поставените прашања на оваа тема од МИА чекавме одговор дваесет дена.
Додека се чека на Софија и на другите престолнини од земјите членки на Европската Унија околу последниот предлог на Франција за отворање на патот за евроинтеграциите на Западен Балкан, поточно подигањето на бугарското вето, Париз мудро и дипломатски молчеше.
Јасно е дека француската дипломатија е вешта и добро знае дека еден предложен документ, не значи дека ќе биде прифатен и затоа не сака можеби да го коментира, додека не биде сигурна дека ќе биде прифатен.
Според повеќе изјави на македонски и бугарски политичари, таков документ постои. Но неговата официјална содржина останува и понатаму непозната за македонската јавност, освен она што ни се сервира од источната страна на границата. Која во меѓувреме и додаде други барања на овој за нас непознат документ.
Според она што ни го послужија бугарските медиуми, „Француското претседателство е подготвено да ги вклучи барањата на Бугарија во преговарачката рамка за Северна Македонија и ЕУ да стане гарант за нивната имплементација“.
Така, францускиот предлог предвидува „укинување на ветото, а ЕУ да стане гарант дека Скопје ќе ги исполни условите на Софија“.
Висок дипломат, сакајќи да остани анонимен исто така не ни потврди дали постои таков предлог, но ни посочи дека „Париз интензивно се има ангажирано во изнаоѓање на решение и дека е во интерес на Франција и особено на претседателот Емануел Макрон да даде позитивен сигнал за регионот на Западен Балкан во контекстот на војната во Украина и ветувањата кои им беа дадени на Украина и Молдавија“.
Во официјалната реакција на „Кej д’Орсеј“ која се чекаше многу долго, прашањето за содржината на францускиот план за надминување на бугарското вето, беше поставено пред дваесетина дена и на неколку пати повторено, но француската дипломатија чекаше да започне самиот во Брисел ЕУ-Западен Балкан и „очигледното незадоволство и гневот“ на земјите од Западен Балкан, како што пренесоа повеќе француски медиуми за да излезат со официјална реакција на ова прашање, дополнувајќи го она што го рече претседателот Емануел Макрон во Брисел.
„Кej д’Орсеј“ најпрво потсетува дека претседателот на Франција Емануел Макрон уште „за време на телефонските разговори што ги имаше на 6 јуни со македонскиот премиер и со бугарскиот претседател, укажа дека има достапност да им помогне на овие две земји да склучат билатерален договор.“
Во однос на француското директно ангажирање во изнаоѓањето на решение, француското МНР додава „Преземаме многу чекори под нашето претседавање со Советот на Европската Унија со цел да го поддржиме барањето решение за спорот меѓу двете земји и да ја конкретизираме европската перспектива на Северна Македонија.“
За на крајот од кратката реакција да нагласат дека : „Следните денови ќе бидат одлучувачки. Остануваме мобилизирани за да постигнеме избалансирано и заемно прифатливо решение и решени сме, во случај на договор, да организираме меѓувладини конференции меѓу Европската Унија и Северна Македонија, како и со Албанија.“
По прифаќањето на „францускиот план“ од бугарското собрание, за тоа кои чекори сега ќе ги направи Елисејската палата, се уште чекаме одговор од француското претседателство.
