Вонреден самит во Брисел на челниците на земјите-членки на ЕУ би можел да биде пресвртница во создавањето на одбранбена унија, откако станува сѐ појасно дека тие не можат да сметаат на САД како гарант за безбедност.
„Денеска се врти страница и се отвора нова книга за европска одбрана“, изјави висок претставник на Европската унија.
На самитот ќе учествува и украинскиот претседател Володимир Зеленски, кој е под голем притисок од САД да прифати прекин на огнот без бараните безбедносни гаранции.
Голем пресврт беше направен во Германија, каде во преговорите за создавање на нова коалициска влада беше договорено да се формира вонбуџетски фонд од 500 милијарди евра за одбрана и зајакнување на конкурентноста.
Самитот е посветен на зајакнување на европската одбрана и поддршка на Украина.
Пред почетокот на самитот, амбасадорите на земјите-членки повторно ќе се сретнат за да се обидат да го договорат текстот на заклучоците, на кои се противат Унгарија и Словачка.
Словачка бара во текстот да се спомене транзит на гас преку Украина, додека Унгарија предупредува на непремостливи разлики во пристапот кон Украина. Останува отворено како другите челниците ќе се позиционираат доколку овие две земји се држат до својот став.
„Европскиот совет ја поздравува подготвеноста на земјите-членки дополнително да одговорат на итните воени и одбранбени потреби на Украина и го повикува Советот на ЕУ да одговори на итните воени и одбранбени потреби на Украина и го повикува Советот да ја забрза работата на иницијативите за зголемување на воената поддршка на ЕУ за Украина“, се наведува во нацрт-заклучоците, за кои сè уште нема договор.
Лидерите ќе имаат на маса предлог за план за вооружување на Европа, кој во вторникот го претстави претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен. Според неа, планот може да мобилизира близу 800 милијарди евра за одбрана.
Најголем дел од средствата би се добиле со зголемување на фискалниот простор во буџетите на земјите-членки. Комисијата предлага да им се дозволи на земјите-членки да ги надминат правилата кои предвидуваат дека буџетскиот дефицит не смее да надмине 3 отсто од БДП, доколку овие средства се наменети за одбрана.
Сепак, на состанокот на Корепер во средата, Германија оцени дека тоа не е доволно и дека буџетските правила треба дополнително да се релаксираат.
Комисијата предлага да се воспостави посебен финансиски инструмент од 150 милијарди евра заеми за земјите-членки за инвестиции во одбраната. Комисијата ќе го позајми овој износ на финансиските пазари и ќе одобри заеми од земјите-членки.
Овие средства би биле искористени за финансирање на паневропски проекти кои ќе имаат корист за сите, како што се воздушна и ракетна одбрана, артилериски системи, беспилотни летала со ракети и муниција и системи против беспилотни летала, како и за решавање на други потреби – од сајбер безбедност до воена мобилност.
Веројатно ќе се разговара чија опрема ќе се користи, исклучиво европска или ќе се дозволи и американска опрема.
Комисијата, исто така, предлага дел од кохезионите фондови да се насочат кон инвестиции во одбраната, што исто така може да наиде на отпор од земјите-членки.
