Новата руска ракета „Орешник“ брзо стана фокус на големо меѓународно внимание. Најавена од рускиот претседател Владимир Путин во четвртокот, ова хиперсонично оружје со среден дострел се смета за значителен напредок во ракетните способности на земјата. Оружје што може да направи далекусежни последици и за украинскиот конфликт и за пошироката меѓународна безбедност.
Со својата навидум неспоредлива брзина и прецизност и изгледите за масовно производство, оваа ракета би можела да ја промени играта во воената операција на Москва.
Еве што знаеме досега за „Орешник“ и неговото потенцијално влијание.
Ново оружје, а не надградба
Спротивно на некои тврдења, „Орешник“ не е надградба на ракетните системи од советската ера. Наместо тоа, станува збор за нова модерна руска технологија. Путин нагласи дека проектилот претставува кулминација на напорите во „Нова Русија“, осврнувајќи се на развојот на настаните по распадот на Советскиот Сојуз во 1991 година.
Хиперсонични способности и прецизност
Ракетата „Орешник“ е опишана како оружје со висока прецизност и среден дострел, со хиперсонична брзина. Путин појасни дека иако не се смета за „стратешко“ оружје, неговите способности се сè уште застрашувачки. „Поради неговата ударна моќ, особено со масовна, колективна употреба, па дури и во комбинација со други високопрецизни системи со долг дострел, употребата на „Орешник“ ќе биде споредлива по моќ со стратешкото оружје“, рече тој.
Овој проектил е дизајниран да лета со брзина до 10 маха (околу 7.600 милји/12.200 км на час), што е приближно десет пати поголема од брзината на звукот. Високата брзина го отежнува пресретнувањето со користење на сегашните системи за ракетна одбрана. „Во светот не постојат средства за спротивставување на Орешник“, тврди Путин, објаснувајќи дека западните ракетни одбранбени системи, вклучително и оние распоредени во Западна Европа, не можат да пресретнат вакви проектили кои брзо се движат.
Прва борбена употреба и одговор на Украина
Ракетата „Орешник“ првпат беше употребена во борба на 21 ноември 2024 година, кога погоди украински одбранбен објект во градот Днепропетровск. Целта беше индустрискиот комплекс Јужмаш, клучна украинска одбранбена локација наследена од СССР, која произведува ракетна опрема. Путин го оправда нападот како одговор на употребата на ракети со долг дострел од страна на Киев (како американските системи ATACMS и британските системи Storm Shadow) против руска територија. „Регионалниот конфликт во Украина се здоби со елементи од глобален карактер“, рече Путин, нагласувајќи ги пошироките импликации од вмешаноста на Западот.
Масовно производство и распоредување
По успешното тестирање и првата употреба на новото оружје, Русија се обврза на масовно производство на системот. „Сериското производство на Орешник е практично организирано“, потврди Путин, при што проектилите се планирани да се вклучат во руските стратешки ракетни сили (РСВС). Ова сугерира дека тие ќе станат клучен дел од долгорочната воена стратегија на Русија, со потенцијал за широко распоредување во наредните месеци.
Путин истакна дека процесот на развој на ракетата бил брз и ефикасен, при што домашните технологии гарантираат дека Москва ги „решила прашањата за замена на увозот“. Ова сугерира дека Русија успеала да го развие „Орешник“ целосно со свои ресурси, минимизирајќи го потпирањето на странски компоненти.
Глобално влијание и стратешко значење
Ракетата „Орешник“ има потенцијал да ја промени динамиката на украинскиот конфликт. Според генералот Сергеј Каракаев, шеф на руските стратешки ракетни сили, „Орешник“ „може да погоди цели низ Европа“. Ова ја прави ракетата не само моќно оружје во контекст на Украина, туку и оружје што може да има пошироки геополитички импликации доколку тензиите дополнително ескалираат.
Иако Русија експлицитно не ја опиша ракетата како оружје за масовно уништување, нејзината прецизност и деструктивна моќ значат дека може да се користи за таргетирање на критичната инфраструктура во непријателските држави. Според мислењето на Путин, тоа и дава на Русија технолошка предност што во моментов не може да и се мери со ниту една друга земја.
Меѓународни реакции и идни случувања
Ракетата „Орешник“ го вклучи алармот на Западот. Употребата на ова ново оружје, во комбинација со конфликтот во Украина, поттикна повици за зајакнување на противвоздушната одбрана. Украинските власти веќе се обратија до САД за да разговараат за добивање напредни системи, кои би можеле да вклучуваат модернизирани Patriots или дури и ракетни одбранбени платформи Aegis. Сепак, нема докази кои сугерираат дека тие би биле ефективни против „Орешник“.
Путин вели дека Русија има право да користи оружје против воените цели на оние кои користат оружје против нив. „САД го туркаат целиот свет кон глобален конфликт. Русија е подготвена да ги реши контроверзните прашања со мирни средства, но е подготвена за каков било развој на настаните и секогаш ќе одговори. Затоа им препорачувам на владејачките елити во земјата кои планираат да користат воени контингенти против Русија, сериозно да размислат за тоа“, рече Путин.
Тој посочи и дека е донесена одлука за масовно производство на системот „Орешник“. Рускиот лидер истакна дека ракетниот систем Орешник, кога масовно се користи „против непријателски цели“, има значење на стратешко оружје и е создаден во согласност со најновите технички достигнувања.
„Орешник не е средство за масовно уништување, туку високо прецизно оружје… Безбедноста на Русија е обезбедена“, нагласи тој.
Врховниот командант на руските стратешки ракетни сили Сергеј Каракаев исто така предупреди дека „Орешник“ има способност да погодува цели во Европа.
„Врз основа на поставените задачи и дострелот на ова оружје, тоа може да погоди цели низ Европа, што го разликува од другите видови прецизно оружје со долг дострел“, рече Каракаев.