Во Косово денеска се одржуваат парламентарни избори, на кои 2.075.868 граѓани ќе можат да гласаат во 941 избирачки центар и 2.533 гласачки места.
Парламентарните избори се први на редовниот изборен календар по прогласувањето независност од Србија во 2008 година, откако до 2021 година се одржаа низа вонредни избори, а во трка за 120 пратенички места се 28 партии, иницијативи и движења и еден независен кандидат.
Избирачките места беа отворени во 7 часот, а ќе се затворат во 19 часот. Куриозитет на овогодинешните избори е тоа што немаше ограничувања за изборната кампања која може да трае до отворањето на гласачките места. Наскоро по затворањето на гласачките места се очекуваат излезни анкети, а резултатите се очекуваат во текот на ноќта.
Албин Курти, левичар и албански националист, дојде на власт во 2021 година кога коалицијата, предводена од неговата партија Ветевендосје, освои повеќе од 50% од гласовите и обезбеди мнозинство во парламентот.
Политичките аналитичари велат дека неговата популарност е зголемена со потезите за проширување на владината контрола во северниот дел на Косово каде што мнозинството е српско население.
Но, критичарите велат дека тој не успеал да ги исполни образованието и здравството, а неговата политика на север ја отуѓи земјата од нејзините традиционални сојузници, Европската унија и од САД.
ЕУ воведе економски ограничувања на земјата во 2023 година поради нејзината улога во поттикнувањето тензии со етничките Срби, прекинувајќи финансирање од најмалку 150 милиони евра, објави Ројтерс.
Евентуален пад под 50% од гласовите за партијата на Курти може потенцијално да предизвика коалициски преговори по изборите, пишува агенцијата ДПА.
За што се залагаат другите партии?
Водечките опозициски партии ги вклучуваат централно-десничарската Демократска лига на Косово, која води кампања за обновување на односите со САД и ЕУ и за пристапување во НАТО, и Демократската партија на Косово, исто така централнодесничарска партија, основана од поранешни герилски борци на Ослободителната војска на Косово.
Владата на Курти имаше одредени позитивни резултати. Невработеноста се намали од 30% на околу 10%, минималната плата се зголеми, а минатата година економијата порасна побргу од просекот на Западен Балкан.
Курти вели дека неговите политики на север, кои вклучуваат намалување на долгогодишната автономија на Србите кои живеат во Косово, помагаат етничките Срби и Албанци да се здружат под еден систем на владеење. Но, неговата реторика ги загрижува центристичките политичари.
– Кога имате лош сосед, морате да го одржувате вашиот морал висок и вашата пушка наполнета – рече тој во предизборниот говор во близина на српската граница оваа недела.
Од 120 места во косовското Собрание, 20 се загарантирани на малцинските заедници, од кои 10 им припаѓаат на Србите, заедно со една министерска позиција во владата.
Кои партии на српската заедница учествуваат на изборите?
Во изборната трка има 6 листи на српската заедница: Српска листа, Српско народно движење, За слобода, правда и опстанок, Партија на косовските Срби, Српска демократија и Граѓанска иницијатива Народна правда.
Поддршката на официјален Белград повторно ѝ припаѓа исклучиво на Српската листа (СЛ), најголемата српска партија на Косово и сестринската партија на владејачката Српска напредна партија (СНС) во Србија, формирана со поддршка на српските власти и претседателот Александар Вучиќ, кој пред изборите ги повика своите сонародници во Косово да гласаат за СЛ.
– Ја користам оваа прилика да ги повикам сите Срби од Косово и Метохија да гласаат за да не им биде тешко. За да не им биде тешко на оние на кои им треба слободен ден да земат автомобил или автобус за да одат до своите домови за да гласаат – изјави Вучиќ.
- Со учество на изборите, српската заедница треба да го започне политичкиот процес на враќање на позициите, изгубени со претходните бојкоти на локалните избори и повлекувањето од косовските институции.
„Бојкотот на институциите не ги донесе очекуваните ефекти. Затоа, враќањето кај нив сега е прва обврска. Централното ниво на одлучување во Приштина – парламентот и владата – се првиот чекор на кој Србите треба да ги бараат своите права”, објави Радио телевизија на Србија во изборното соопштение.
Според аналитичарите, вториот чекор на Србите, можеби поважен од првиот, е нивното враќање во институциите на локално ниво, особено во 4 општини во северно Косово, со кои Албанците, по бојкотот на српскиот електорат, владеат речиси 2 години.
Следните локални избори се одржуваат на крајот на годината, најверојатно во октомври или ноември.
Право на глас во Косово имаат вкупно 2.075.868 регистрирани гласачи, а Централната изборна комисија објави дека 104.934 од нив се пријавиле за гласање надвор од Косово.
