Белгија стана првата земја-членка на ЕУ која стави крај на елетронските цигари за еднократна употреба, особено популарни меѓу младите поради огромниот избор на вкусови како што се јаболко, лубеница или кока-кола.
Белгија од 1-ви јануари ја забрани продажбата на електронски цигари за еднократна употреба, за да го заштити здравјето на младите како дел од националниот план против тутун.
Европската унија сака да ја постигне целта за „генерација без тутун“ до 2040 година и да го намали бројот на пушачи во 27-члениот блок од сегашните околу 25 проценти на помалку од пет проценти. Некои членки на ЕУ планираат да го поместат тој рок.
Електронските цигари генерално се промовираат како помалку штетни од традиционалните тутунски производи. Помладите корисници ги привлекуваат со шарени пакувања и разни вкусови, а предноста е што на прстите нема непријатен мирис на чад.
Бидејќи електронските цигари сè уште содржат никотин, кој предизвикува голема зависност, критичарите стравуваат дека тие би можеле да бидат потенцијална отскочна даска за потрадиционалните тутунски производи.
„Проблемот е во тоа што младите почнуваат да користат ‘вајп’ иако не секогаш знаат дека содржат никотин, а никотинот предизвикува зависност“, вели Нора Мелар, портпаролка на Здружението за општество без тутун во Белгија.
„Имаме млади луѓе кои велат дека се будат навечер за да пушат. Тоа е многу загрижувачки“, додава Мелар во изјавата за AFP.
Белгија се пофали дека брзо реагирала на опасностите од електронските цигари за еднократна употреба, кои се појавија на пазарот пред повеќе од пет години. Во 2021 година, федералната влада поднесе предлог до Европската комисија за забрана на е-цигари за еднократна употреба.
Комисијата, која мора да одобри каква и да е забрана за продажба, ѝ даде зелено светло на Белгија во март 2024 година, отворајќи го патот за националниот закон да стапи на сила.
Франција веќе доби одобрение од ЕУ за слична забрана. Откако ќе стапи во сила, францускиот закон ќе го забрани производството, продажбата и бесплатната понуда на електронски цигари, а прекршоците ќе бидат казнети со парична казна од 100.000 евра.
„Еколошка катастрофа“
Здравствените власти во Франција и Белгија предупредуваат дека хроничното консумирање никотин е особено штетно за мозокот на адолесцентите и може да поттикне употреба на други лекови.
Студијата на Европската унија од 2023 година покажа дека повеќето корисници на е-цигари се одлучиле за модели на полнење, додека верзиите за еднократна употреба биле популарни кај младите од 15 до 24 години.
Лесни за употреба и насекаде рекламирани на социјалните мрежи, електронските цигари за еднократна употреба се, исто така, атрактивни поради нивната ниска цена. Еден „вајп“ за еднократна употреба од пет-шест евра е половина од цената на кутија од 20 цигари. Некои дозволуваат до 9.000 пушење, што е еквивалент на повеќе од 300 цигари, велат експертите.
Многу продавници во Брисел снемаа електронски цигари за еднократна употреба.
„Не разбирам зошто се забранети електронските цигари, а не тутунот, што е исто така опасно“, изјави младиот корисник Илиас Ратби за AFP.
Други ја поздравуваат забраната. „Мислам дека е добро да престанеме да ги продаваме“, рече Јона Бујњак во центарот на Брисел. „Има многу млади луѓе кои почнуваат без да размислуваат за последиците.
Противниците укажуваат и на „еколошката катастрофа“ предизвикана од електронските цигари за еднократна употреба.
Кога бараше одобрение од ЕУ за нејзината забрана, Белгија тврдеше дека пластичните „ваjпови“ за еднократна употреба со литиумска батерија обично се фрлаат во рок од пет дена од купувањето. Од друга страна, верзиите на полнење може да траат околу шест или седум месеци.
