Исланд стана пионер во рамнотежата меѓу работата и животот и економските иновации, надминувајќи ги повеќето европски врсници благодарение на смелиот експеримент за намалување на работното време на четири дена во неделата, без намалување на платата.
Неодамнешниот економски успех на земјата и позитивните повратни информации од работниците покажуваат дека четиридневната работна недела може да биде од корист и за луѓето и за економијата, според истражувањето објавено од страна на Исландската асоцијација за одржливост и демократија (Алда) и Институтот за автономија со седиште во Велика Британија.
Патувањето до пократка работна недела во Исланд започна со пилот-проекти предводени од владата од 2015 до 2019 година, се наведува во написот на Би-Би-Си за ова прашање. За време на овие пилот-проекти, повеќе од 2.500 работници во јавниот сектор – кои сочинуваат околу 1% од работната сила на Исланд, се префрлија од 40-часовна недела на 35-36 часа без притоа да им биде намалена платата. Резултатите покажаа конзистентна или подобрена продуктивност заедно со големите засилувања на благосостојбата на работниците. Стресот, исцрпеноста и здравствените грижи се намалиле, додека задоволството од рамнотежата помеѓу работата и животот значително се зголемиле.
Извонредниот успех на овој експеримент потоа го отвори патот за пошироко усвојување: до 2020 година, синдикатите низ Исланд почнаа да преговараат за пократки часови за десетици илјади работници, што им овозможува на повеќето вработени да изберат пократки работни недели.
Помеѓу 2020 и 2022 година, повеќе од половина од работната сила на Исланд ја прифати понудата за намалени часови, вклучително и четиридневни работни недели. До минатата година, економијата на Исланд се прошири за импресивни 5%, надминувајќи ги повеќето европски земји. Стапката на невработеност остана ниска, стабилна на 3,4% во 2023 година – речиси половина од просекот за напредните европски економии, се наведува во извештајот на Би-Би-Си.
Надвор од статистиката, резултатите одразуваат човечка приказна за обновена рамнотежа и благосостојба. Исландските вработени низ индустриите велат дека се чувствуваат поздрави, пофокусирани и поангажирани на работа. Според Гудмундур Д. Харалдсон, истражувач во Алда, успешното усвојување на пократката работна недела од Исланд покажува колку „економијата е силна според голем број индикатори“, а и работниците се чувствуваат подобро.
Сепак, ММФ предвидува значително побавен раст на Исланд оваа и следната година. „Растот се очекува да опадне… во 2024 година поради дополнително омекнување на домашната побарувачка и забавување на растот на трошоците за туризам“, рече агенцијата за економијата зависна од туризмот во оценката во јули.
Ниската стапка на невработеност на Исланд е „силен показател за виталноста на економијата“, велат и од Институтот за автономија и Алда. Според Светската економска перспектива на ММФ, таа стапка изнесуваше 3,4 отсто минатата година, нешто повеќе од половина од просекот за напредните европски економии. Агенцијата очекува благо да се зголеми до 3,8% оваа и следната година.
