ДВ дојде до двата документи кои се понудени од Франција како решение за надминување на спорот меѓу Бугарија и Северна Македонија: Преговарачката рамка и Нацрт-заклучоците на Советот на ЕУ.
Северна Македонија ќе треба да се обврзе да го смени Уставот во брз рок за да ги внесе Бугарите во Преамбулата, а потоа и да донесе Акциски план за заштита на нивните права, за да ги започне пристапните преговори со ЕУ, се наведува во францускиот предлог кој е доставен до Софија. Официјално Скопје, барем засега, тврди дека до нив не стигнал овој документ. Притоа, поголем дел од планот „4+1″ на чија основа двете земји преговараат за надминување на билатералниот спор, се сели во Преговарачката рамка. Па така, во Акцискиот план кој треба да го спроведе Скопје, освен заштитата на малцинствата и недискриминацијата, се споменува и образованието. Дополнително, за воопшто да почнат пристапните преговори, Бугарија ќе треба да биде задоволна дека повеќе не се врши дискриминација во земјата и дека нема говор на омраза. Тие прашања ќе бидат регулирани со Акцискиот план на кој Скопје ќе мора да се обврзе.
Со предлогот, за кој Софија треба да се изјасни деновиве, останува активен и спорот за македонскиот јазик кој го отвори Бугарија, затоа што во него се предвидува двете земји со унилатерални декларации да и се обратат на ЕУ со објаснување за јазикот.
Притоа, Франција предлага и едно уникатно решение за организирање на две Меѓувладини конференции. Првата уште на 23 јуни во Брисел, која ја претставува како „политичка“, и втората во иднина, тогаш- кога Северна Македонија ќе заврши со уставните измени.
Дојче веле од дипломатски извори дојде до двата документи од кои, во продолжение, ви ги пренесуваме клучните точки. Првиот е Преговарачката рамка во која се додадени повеќе бугарски барања, а вториот е Предлог-заклучокот кој претседавачот Франција му го доставува на Советот на ЕУ.
Комисијата ќе го следи напредокот
Во самата Преговарачка рамка, во точката 4 каде се наведуваат обврските на С. Македонија да ги почитува вредностите на ЕУ, освен „традиционалните“ барања за напредок во владеењето на правото, борбата против корупцијата и основните права, француското претседателство ги додава и „анти-дискриминацијата и борбата против говорот на омраза“.
Во точката 10, уште еднаш се потенцира потребата од заштита и недискриминаторски однос кон лица кои припаѓаат кон малцинства или заедници. „За да се обезбеди неповратноста на напредокот во овие сегменти и целосната имплементација, напредокот одблиску ќе се набљудува од Комисијата, која за тоа ќе му реферира на Советот“.
Што се однесува до дилемата дали Бугарија се откажала од спорењето со постоењето на македонскиот јазик, точката 11 во голема мерка ги решава тие дилеми. Иако Брисел го нарекува јазикот „македонски“, Бугарија сака да ја објасни својата позиција со декларација.
„Што се однесува до преводот на законите на ЕУ на македонски, ЕУ ја бележи намерата на Бугарија и Северна Македонија да поднесат унилатерални декларации за македонскиот јазик“.
Акциски план за бугарските барања
Во точката 35 од поглавјето Преговарачки процедури поместен е уште еден дел кој одговара на барањата на Бугарија. Имено, оваа точка го опишува Патоказот во однос на владеењето на правото во земјата, кој владата во Скопје треба да го усвои врз база на скринингот кој ќе го изврши Европската комисија во земјата. Она што е ново во овој дел е следното:
„Северна Македонија ќе усвои, низ инклузивен процес, Акциски план насочен кон заштита на правата на лицата кои припаѓаат кон малцинства или заедници, вклучително и во делот на не-дискриминацијата, борбата против говорот на омраза, образованието, обезбедувањето ефективни мерки, механизми за пријавување и идентификување на одговорни институции за тоа.”
Усвојувањето и имплементацијата на овој Акциски план понатаму е додаден и како услов за отворање на првиот кластер со ЕУ наречен „Темели”.
Понатаму, во точката 47, каде се објаснува следењето на напредокот на Северна Македонија од страна на Комисијата, е додадена уште една реченица:
„Комисијата ќе обрне специјално внимание кон заложбите на Северна Македонија за добрососедски односи и регионална соработка како што е наведено во точката 5 и ќе ја информира Меѓувладината конференција за нивната имплементација“.
Останатите детали за тоа што може да се очекува од билатералниот договор меѓу владите во Скопје и Софија се наоѓаат во Предлог заклучоците кои Франција му ги предлага на Советот на ЕУ. Париз тука наведува дека „Северна Македонија планира приоритетно” да изврши „уставни измени со цел да ги вклучи во Преамбулата на Уставот граѓаните кои живеат во границите на државата и кои се дел од други нации, како Бугарите.”
Доколку Скопје се обврзе да го стори тоа, уште на 23 јуни во Брисел ќе се одржи „политичка меѓувладина конференција“ која, како што може да се разбере од Предлог-заклучоците нема да биде Меѓувладина конференција со која ќе се овозможи почеток на пристапните преговори. Таквата, вистинска Меѓувладина конференција, би се одржала дури откако ќе се промени Уставот и во него ќе се вметнат Бугарите. Преговорите со ЕУ за полноправно членство би започнале откако ќе се исполнат предусловите за отворање на кластерот Темели.
Кластерот Темели ќе се отвори прв и ќе се затвора последен, за да може да се следи напредокот во тој сегмент, се наведува натаму. Притоа, во точката 51, францускиот предлог предвидува паралелна контрола на Патоказот за напредок во делот на владеењето на правото, и Акцискиот план со кој треба да се обезбеди заштита на малцинствата. Понатаму, во точката 53 каде што се објаснуваат одредниците за кластерот Темели, се прецизира дека Патоказот за владеењето на правото и Акцискиот план, кој практично произлегува oд бугарските барања, се изедначуваат по важност и без нивното целосно исполнување државата нема да може да продолжи натаму.
