Започна со енергијата, но кризата со зголемените трошоци за живот сега се прошири на сите сектори и ја погодува цела Европа и пошироко.
Проблемот има многу компоненти, но онаа што најмногу ги засега политичките лидери и најмногу влијае врз домаќинствата е инфлацијата и растот на цените на храната.
Во февруари цените на гасот во Европа паднаа на најниско ниво во последните 18 месеци, но цените на храната го продолжуваат нагорниот тренд.
„Кога зборуваме за цените на енергијата наспроти трошоците за храна, постои ефект на „доцнење“ што треба да го земеме предвид“, објаснува Рик Де Оливеира, енергетски аналитичар во ТЕЛФ АГ.
„Овие пониски цени на енергијата што ги имаме во моментов треба да се претворат во пониски трошоци за производство на храна за да ја видиме цената (разликата). На пример, цените што ги гледаме денес во супермаркетите – ги одразуваат цените на енергијата пред шест месеци, кога храната е произведена. Така, веруваме дека за околу шест месеци ќе забележиме пад на цените на храната ако се стабилизираат цените на енергијата“.
Во јануари цените на храната во Европската унија пораснаа во просек за 18,4 отсто во споредба со претходната година.
Унгарија е „шампион“ во поскапувањата на храната (48,2%), следена од Литванија (32%) и Словачка (28,6%).
Најмали поскапувања се забележани во Швајцарија (5,8%) и Кипар (10,3%).
„Сметаме дека довербата на потрошувачите дефинитивно ќе се подобри кон крајот на 2023 година, но ќе биде потребно многу подолго за да се реши кризата за трошоците на животот“, предвидува Де Оливеира.
Влијанието на кризата со трошоците на животот е најсериозната закана за глобалната заедница според Извештајот за ризик од 2023 година на Светскиот економски форум.
Цените на храната растат, ја зголемуваат несигурноста и ги зголемуваат социјалните тензии. Тие, исто така, ги оптоваруваат буџетите на владите кои се борат со зголемените сметки за увоз на храна и намалениот капацитет за финансирање дополнителна социјална заштита за најранливите.
Се разбира, војната во Украина исто така придонесе за ескалирање на проблемот. Руската инвазија ја зголеми цената на житото и другите основни производи на рекордно ниво.
Зголемувањето на каматните стапки го намали притисокот врз цените, но набљудувачите велат дека временските услови, војната и материјалните трошоци би можеле да ги одржуваат цените на храната покачени подолго време.
Кризата доведе до улични протести во многу европски земји и штрајкови во други, како што е Велика Британија, каде вработените во јавниот сектор се во расправија со владата за платите и условите за работа.
