Челниците на земјите членки на Европската унија ќе се соберат во четврток и петок во Брисел на самит кој сигурно е еден од најнеизвесните во последните неколку години. На дневен ред е проширување и ревизија на седумгодишниот буџет, две теми за кои сѐ уште нема консензус.
Унгарскиот премиер Виктор Орбан, кој се заканува со вето на клучните одлуки, ќе биде во центарот на вниманието. Лидерите треба да одлучат за препораката на Европската комисија за отворање на пристапните преговори со Украина и Молдавија. Иако оваа препорака е поддржана од 26 земји-членки, не е сигурно дека ќе биде усвоена, бидејќи Унгарија се заканува со вето. Сепак, од Украина доаѓаат сигнали дека би можеле да ја укинат блокадата за помошта за Украина доколку ЕУ ги одмрзне средствата кои се замрзнати поради судирот меѓу Будимпешта со Брисел поради обвинувањата на бриселската бирократија за проблеми со владеењето на правото и демократските стандарди.
Балаш Орбан, политички директор во кабинетот на премиерот Виктор Орбан, во интервју за Bloomberg News изјави дека унгарската страна е подготвена да го укине ветото за помошта за Украина, но под услов сите замрзнати средства, кои се околу 30 милијарди евра, да бидат одмрзнати.
Комисијата во средата треба да ја соопшти одлуката за одмрзнување на 10 милијарди евра како награда за спроведените реформи во областа на правдата. Одлуката е веќе подготвена и само се чека новите закони да бидат објавени во службениот весник во Унгарија, а од Комисијата велат дека тоа нема врска со претстојниот самит, туку дека само ги следат прописите.
Сепак, прашање е дали тоа ќе биде доволно за Виктор Орбан, бидејќи нешто помалку од 12 милијарди остануваат замрзнати поради проблемите поврзани со заштитата на човековите права, јавните набавки и академската слобода. Остануваат и 10,4 милијарди евра грантови и поволни заеми од фондот за закрепнување од пандемијата, кои се исплаќаат по спроведувањето на одредени реформи.
Самит ЕУ-Западен Балкан
Пред средбата на самитот на Европската унија, во средата попладне ќе се одржи самитот ЕУ-Западен Балкан. Европската унија треба уште еднаш да ја потврди европската перспектива на Западен Балкан и да им понуди постепена интеграција на овие земји во согласност со нивниот напредок во исполнувањето на критериумите.
ЕУ ќе побара од партнерите од Западен Балкан целосно да се усогласат со заедничката надворешна и безбедносна политика на ЕУ, која главно се однесува на санкциите против Русија.
Во својот пакет за проширување објавен на 8-ми ноември, Европската комисија му препорача на Европскиот совет, односно на шефовите на држави или влади, да одобрат почеток на преговори со Украина и Молдавија, а за Босна и Херцеговина даде условна препорака, т.е. најави дека ќе препорача отворање на преговорите „тогаш кога земјата ќе постигне доволен степен на усогласеност со критериумите за членство“.
Украина има поддршка од 26 земји-членки, но не постои консензус потребен за одлука, бидејќи Унгарија се противи поради долгогодишниот спор со Киев околу узурпирањето на првата на украинското малцинство во пограничната област Закарпатие. Што се однесува до Босна и Херцеговина, таа има силна поддршка од група земји меѓу кои се Хрватска, Словенија, Австрија и уште неколку други, но ниту за тоа нема договор.
Ревизија на седумгодишниот буџет
Што се однесува до ребалансот на седумгодишниот буџет, на 20-ти јуни годинава Комисијата предложи да се зголеми за 66 милијарди евра за периодот до 2027. Но, нема изгледи предлогот да биде прифатен во ваква форма.
Овој предлог предвидува формирање наменски „инструмент за Украина“ во износ до 50 милијарди евра за периодот 2024-2027 година во форма на грантови и заеми, од кои 33 милијарди поволни заеми и 17 милијарди грантови.
За управување со миграцијата, Комисијата побара дополнителни 15 милијарди евра и десет милијарди за Европската платформа за стратегиски технологии (STEP), која има цел да ја промовира долгорочната конкурентност на Унијата во областа на клучните технологии и да ги реши последиците од сè почестите големи природни катастрофи поради климатските промени.
Земјите-членки се поделени околу предлогот меѓу побогатите кои плаќаат повеќе во буџетот отколку што добиваат од него и посиромашните кои добиваат повеќе отколку што плаќаат во буџетот. Побогатите земји сакаат да се издвојат што е можно помалку свежи пари и да ги покријат новите трошоци и потреби со прераспределба на постоечките средства. Од друга страна, посиромашните земји-членки се противат на прераспределбата, бидејќи средствата наменети за нив би можеле да бидат доведени во прашање.
