Глобалните кризи и зајакнувањето на внатрешните политички сили кои не ги делат вредностите на западните демократии бараат посилна врска меѓу Европската унија и САД, порачаа во средата европските парламентарци
„Европската унија и САД се соочуваат со серија глобални кризи од Украина до Далечниот исток во кои се формира мултиполарен свет, каде што неколку сили се обидуваат да постигнат интереси кои се против интересите на Вашингтон и Брисел и вредностите на западните демократии“, се наведува во усвоениот извештај на хрватскиот европратеник Тонино Пицула за односите ЕУ-САД.
Пицула оценува дека „геополитичките ривали“ на ЕУ и САД „се сè поодлучни“ и вели дека тоа бил мотивот што го „насочил кон вториот извештај за односите ЕУ-САД во овој мандат“. „Ова не е вообичаена процедура, обично се прави еден таков извештај“, вели тој.
„На крајот на 2021 година, Европскиот парламент го усвои мојот прв извештај за односите меѓу ЕУ и САД. Тоа беше време кога мислевме дека по победата на Џо Бајден на претседателските избори и откако светот почна да излегува од кризата што му ја наметна короната, дека пред нас е област во која соработката (во светот) од-ден-на-ден ќе биде подобра и поблиска“, рече тој.
„Меѓутоа, тоа очекување се покажа како нереално, бидејќи неколку месеци по усвојувањето на мојот извештај, светот влезе во големи превирања бидејќи (рускиот претседател Владимир) Путин реши да ги реализира своите веројатно долго замислени планови со инвазија на Украина“, објасни Пицула, член. на Комисијата за надворешни работи на ЕП и заменски член во Делегацијата на ЕП за односи со САД.
„Поредокот што САД и Европската унија го градеа заедно 70 години во неговите различни форми е под силен притисок“, вели Хрватот Пицула и покрај тоа што Европската унија не суштествува толкав период, и додава дека вториот мотив на извештајот бил „притисокот на внатрешно-политичките опции повеќе наклонети кон авторитарни политики, што е спротивно на либералните западни традиции со јасна поделба на власта и слободите“.
Одбрана на демократските вредности
Документот, кој европратениците го усвоија со 485 гласа „за“ и 77 „против“, се претставува како збир на препораки на Европскиот парламент за продолжување на трансатлантската алијанса „во одбрана на демократските вредности кои се под притисок насекаде, вклучително и во нашите општества“. .
Извештајот повикува на „уште посилно“ партнерство за „ефикасна одбрана на мултилатерализмот, справување со глобалните предизвици и новата и опасна геополитичка реалност што влијае на заедничките трансатлантски вредности, интереси, безбедност и просперитет“.
ЕП бара ЕУ значително да ја зајакне соработката за заеднички одговор на „геополитичките случувања и ескалирачките ситуации како што е руската агресивна војна против Украина“, особено преку „заедничка работа на зајакнување на источното крило на НАТО“ со цел да се осигура безбедноста и стабилноста на Црноморскиот регион, подготвеност за реконструкцијата на Украина и да се спречат какви и да се значајни нарушувања во глобалниот слободен проток на стоки.
Во однос на кризата на Блискиот исток, извештајот „ја поздравува заедничката осуда на грозоморните терористички напади на Хамас врз Израел и поддршката за правото на Израел да се брани во согласност со хуманитарното и меѓународното право“ и „ја изразува својата најдлабока тага и целосна солидарност со невини жртви од двете страни“.
Со прифатениот извештај, европарламентарците, исто така, бараат продлабочување на партнерството во областите предвидени со Стратешкиот концепт на НАТО и Стратешкиот компас на ЕУ, особено во областите на воена мобилност, сајбер безбедност, одбранбени истражувања, инфраструктура за двојна употреба, отпорност и инклузивни заеднички вежби.
Затоа, во извештајот на ЕП се препорачува координација со САД и други истомисленици за прашања каде што кинеските активности се спротивни на евроатлантските безбедносни интереси.
„Инвазијата на Путин на Украина се чини дека ги консолидираше позициите на различните авторитарни политики, но и на земјите кои решија да работат еден вид контраред на глобално ниво. Пред се мислам на Москва, но и на Пекинг“, вели Пицула.
Кина сѐ повеќе е конкурент и „системски ривал“ на ЕУ
Кина сѐ повеќе е конкурент и систематски ривал на Европската унија, се вели во резолуцијата на европските парламентарци усвоена во средата, посочувајќи дека активностите на Кина ги придвижуваат односите во таа насока.
Кина е „истовремено партнер, но и сè повеќе конкурент и систематски ривал на ЕУ“, се вели во резолуцијата усвоена со 529 гласа „за“, 47 „против“ и 40 воздржани. Пекинг „самоиницијативно јасно ги придвижува темелите на нашите односи кон системско ривалство“, се додава во резолуцијата.
„Кина се обидува да го промени меѓународниот поредок врз основа на правила, но кога станува збор за глобалните предизвици, како што се климатските промени, потребен е прагматичен пристап во односите со Кина“, сметаат европратениците.
Шефот на европската дипломатија, Жозеп Борел, во дебатата за резолуцијата во средата истакна дека е невозможно да се реши климатската криза без Кина, наведувајќи го како пример дека во моментов 90 отсто од новите термоелектрани ширум светот се градат во Кина.
„Нашите политички односи се комплицирани. Ќе продолжиме да бидеме партнери, конкуренти и систематски ривали“; тој рече.
Резолуцијата, исто така, ја нагласи потребата од урамнотежени трговски односи, кои во моментов се карактеризираат со голем кинески вишок.
„Мораме да ги ограничиме ризиците, да ги намалиме ризиците, многу добро знаеме дека сега во Европа мора да се произведуваат суровини, на пример, за соларни панели. Не можеме да продолжиме да бидеме наивни. Како Русија нè уценуваше со енергија е нешто што сега се обидува да го направи кога станува збор за нашата зависност од критичните суровини“, рече известителката Хилде Вотманс во дебатата на пленарната седница ден претходно.
