На конститутивната седница во вторникот во нивниот десетти соства, новите членови на Европскиот парламент ја избраа европратеничката од Малта, Роберта Мецола, за претседателка на ова тело на Европската унинија.
Мецола го продолжува мандатот како претседател на ЕП откако во првиот круг гласање на пленарната седница на новото свикување на Парламентот во Стразбур доби поддршка од 562 пратеници, додека нејзината противкандидатка, Шпанката Ирене Монтеро, која беше предложена од партијата Левица во понеделникот доби 61 глас. Пред гласањето и двете кратко разговараа со претставниците, но кандидатурата на Монтеро се сметаше за симболична.
Говорот на Мецола, во кој таа ја истакна посветеноста на европските вредности и најави континуитет на актуелните политики на ЕУ, особено во надворешната политика, беше поздравен со силен аплауз од мнозинството пратеници.
Во своето обраќање пред пратениците, Монтеро побара од ЕУ да придонесе за постигнување мир во Украина, истовремено остро ја осудува интервенцијата на Израел во Појсот Газа, нарекувајќи ја геноцид што не можеше да се случи без поддршката на Европа за владата на израелскиот лидер Бенјамин Нетанјаху, што предизвика повремени протести кај дел од пратениците.
Во претходниот состав, Малтежанката го наследи италијанскиот социјалист Давиде Сасоли како лидер на парламентот во јануари 2022 година, а во втората половина од мандатот на овој состав Парламентот, од почетокот на 2027 година, некој од редовите на социјалистите треба да дојдат на функцијата претседател, според договорот на двете најголеми пратенички групи на ЕП- и од 2009 година, социјалистичка и „народњаците“.
Составот на Европскиот парламент има петгодишен мандат, а неговите претседатели имаат мандат од две ипол години, тие се избираат на почетокот и на половина од работата на актуелниот состав и имаат широки извршни и претставнички овластувања. Тие се избираат со тајно гласање, кое може да има најмногу четири круга. За избор на претседател до евентуалниот четврти круг е потребно апсолутно мнозинство важечки гласови, односно 50 отсто плус еден глас.
Во вторникот, во првиот круг, Мецола доби широка поддршка од пратничките групи кои се сметаат за проевропски, од претставници на нејзината Европска народна партија (EPP), социјалистите, либералите до голем број претставници на Зелените.
Мецола е поранешна адвокатка, мајка на четири деца и е мажена за фински демохристијанин чие презиме го земала. Мецола е третата жена на чело на ЕП по Симон Веил (1979-1982) и Никол Фонтен (1999-2002). Таа е во Европскиот парламент од 2013 година, а во 2004 година како студент водеше кампања за влез на Малта во ЕУ.
Зајакнување на десницата
Составот на Европскиот парламент во новиот мандат се карактеризира со поголем број на крајно десничарски претставници кои сега се поделени во две пратенички групи, „Патриоти за Европа“ и „Европа на суверените нации“. Во претходното состав крајната десница беше обединета во групата „Идентитет и демократија“, кој престана да постои.
„Патриоти за Европа“ од третото место по број на претставници ја потиснаа пратничката група на Европските конзервативци и реформисти (ECR), кој исто така е десно ориентирана, но кој и покрај понагласениот „евроскептицизам“ е поблиску до политичкиот центар. ECR има 78 прaтеници во сегашниот состав.
Новата група „Патриоти за Европа“, која ја иницираше унгарскиот премиер Виктор Орбан, ќе има 84 претставници, а покрај 11 унгарски европратеници, највлијателни групи се претставниците на француското национално собрание на Марин Ле Пен која брои 30, и Италијанската лига со осум претставници. За претседател на оваа пратничка група е избран Жордан Бардела од француската крајнодесничарска партија Национален собир (RN), кој беше десничарски кандидат за француски премиер на неодамна одржаните француски избори.
Втората крајно десна пратеничка група „Европа на суверените нации“ моментално има 25 пратеници од осум земји-членки и е предводен од Алтернатива за Германија (AfD) со 14 пратеници.
Иако европските гласачи значително ја зајакнаа десницата во Европскиот парламент на изборите во јуни, проевропските, народните партии, на социјалистите, либералите и зелените, кои досега имаа најголемо влијание врз политиките на ЕП, сепак имаат убедливо мнозинство. Европскиот парламент во новото состав до 2029 година има 720 претставници, 15 повеќе од претходниот.
Најбројни претставници се Европската народна партија (EPP) со 188 претставници. Според бројноста, за „народњаците“ се социјалистите (S&D), со 136 пратеници. Во новиот состав Зелените имаат 53 претставници, 19 помалку од претходното. Но, во влијателните пратенички групи се и Либералите со Renew, со 77 пратеници. Пратеничката група Левица има 46 европратеници.
Конститутивната седница на ЕП продолжува во вторник со избор на 14 потпретседатели, а до петок претставниците ќе го дефинираат бројот на комисии, поткомисии и собраниски делегации, како и членските и раководните позиции во овие тела на Собранието.
Проевропските клубови неформално најавија создавање на таканаречен „санитарен коридор“ кон крајната десница, што значи дека ќе се обидат да ги спречат претставниците на овие пратенички групи да преземат влијателни улоги во парламентот и неговите комисии.
Монтеро, кандидатот на Левицата за претседател на ЕП, предупреди, сепак, во нејзиниот говор дека таквите политики би можеле да бидат контрапродуктивни и всушност да ја зајакнат десницата и нејзината популарност.
На почетокот на десеттиот состав има осум пратенички групи, што е за една повеќе од претходното парламентарен состав. А 33 членови на Европскиот парламент ќе дејствуваат како независни претставници.
