Рускиот претседател Владимир Путин денеска изјави дека контроверзниот договор со кој се дозволува транзит на руски гас преку Украина до земјите од Централна Европа, нема да биде продолжен откако ќе истече на крајот на оваа година. На својата годишна конференција Путин рече дека Русија нема да продолжи со постоечкиот договор, нагласувајќи дека рускиот енергетски гигант Гаспром нема да биде загрозен од него.
Рускиот гас повеќе нема да поминува низ Украина
„Овој договор повеќе нема да постои, тоа е јасно“, рече Путин, додавајќи дека Русија ќе најде начин да продолжи да испорачува гас, но без Украина како транзитен партнер.
Украинскиот претседател Володимир Зеленски изјави дека неговата земја нема да го продолжи договорот за транзит на гас и ги критикуваше оние во Европската унија кои сè уште бараат евтин руски гас. „Срамно е некои луѓе да се грижат за зголемување на цената на гасот додека Украинците ги губат животите бранејќи се од Русија“, рече Зеленски за време на прес-конференцијата во Брисел.
Договорот од 2019 година му дозволи на Гаспром да користи украински гасоводи за испорака на природен гас до европските земји. Но, од почетокот на руската инвазија на Украина во февруари 2022 година Русија значително ги намали испораките на гас, користејќи ја енергетската стока како политичко оружје. И покрај тоа, некои земји од ЕУ, како Словачка, Унгарија и Австрија, продолжија да користат руски гас преку украинските гасоводи.
Покрај тоа, рускиот течен гас продолжува да се доставува во големи количини во Европа преку пристаништата и терминалите.
Словачка и Унгарија бараат алтернатива
Словачкиот премиер Роберт Фицо повика на нов договор за продолжување на транзитот на рускиот гас, нагласувајќи дека откажувањето на договорот не значи дека Словачка не може да продолжи да купува гас од исток. Фицо најави дека за ова прашање ќе разговара со претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен за време на состанокот на Европскиот совет во Брисел.
Во исто време, унгарскиот премиер Виктор Орбан започна преговори со Бугарија за да обезбеди непречен пристап до испораките на руски гас. Иницијативата на Орбан дополнително ги истакнува поделбите во ЕУ, имајќи предвид дека сите земји-членки ветија дека ќе престанат да користат руски гас до 2027 година.
Ограничено влијание врз Европа
Анализата на Политико покажува дека крајот на транзитот на рускиот гас преку Украина би имал ограничено влијание врз пошироката Европска унија, имајќи предвид дека повеќето членки значително ја намалија зависноста од рускиот гас.
Сепак, одредени земји како Унгарија и Словачка би можеле да се соочат со предизвици во обезбедувањето алтернативни извори на снабдување.
Склучувањето на овој договор може дополнително да ја поттикне Европската унија да ја забрза транзицијата кон обновливи извори на енергија и да го диверзифицира снабдувањето со гас за да ги намали геополитичките ризици и зависноста од Русија.
