Ричард Такач, министер за земјоделство на Словачка во владата на Роберт Фицо, се појави како лице на обновената кампања на источниот блок за ограничување на моќта на супермаркетите и мултинационалните прехранбени гиганти во Европската унија.
Поддржан од Бугарија, Хрватска, Унгарија, Литванија, Романија и Словенија, Такач ја повикува Европската комисија да ги надмине ажурирањата што ги предложи во декември за правилата на ЕУ за нефер трговски практики.
Во белешката објавена пред состанокот на министрите за земјоделство на ЕУ во понеделникот во Брисел, коалицијата тврди дека реформите не се справуваат со практиките како што се стратегиите за селективни цени и продажбата на стоки по цени пониски од цената на производството, кои несразмерно им штетат на земјоделците и на потрошувачите на помалите пазари.
Синџирот за снабдување со храна во Источна Европа е обликуван од странски синџири на супермаркети како Lidl, Tesco, Spar и Auchan, кои се зацврстија како клучни играчи во пејзажот на малопродажба.
Силната преговарачка моќ на странските трговци на мало предизвика долготрајни тензии со владите, кои ги обвинуваат дека ги намалуваат цените и ги истиснуваат традиционалните продавници од бизнисот.
Декемврискиот предлог на Комисијата се обидуваше да одговори на поплаките од земјоделците со тоа што ќе им даде овластување на националните власти да ги истражат прекуграничните злоупотреби и ќе наложуваат договори за да се обезбеди транспарентност на цените.
Големи купувачи, поголеми проблеми
Но, Такач и неговите сојузници инсистираат на тоа дека се потребни подлабоки структурни промени за справување со доминацијата на моќните купувачи и да се обезбедат поправедни услови за послабите играчи во синџирот на снабдување со храна.
„Прво и основно, постои потреба да се зголеми заштитата на земјоделците, но и преработувачите и производителите на храна“, се вели во белешката, како е дека е важно да се зголеми заштитата на крајниот потрошувач.
Владите ширум Источна Европа во минатото воведоа мерки за да го ограничат влијанието на супермаркетите – како што се даноците, ограничувањата на цените и барањата за складирање на локални производи – но тие често беа во судир со правилата на единствениот пазар на ЕУ.
Во Унгарија, премиерот Виктор Орбан презеде особено агресивни чекори, таргетирајќи ги странските супермаркети со давачки, ограничувања на цените и политики кои ја фаворизираат локалната сопственост – мерки кои критичарите велат дека се дизајнирани да ги избркаат меѓународните играчи од пазарот.
Последната кампања на Такач на ниво на ЕУ одразува слични фрустрации и ја отсликува неговата домашна агенда.
Тој се залагаше за мерки за заштита на словачките производители, вклучително и предложениот уставен амандман кон крајот на 2024 година со кој се бара од трговците на мало да складираат минимален дел од локалната храна – иако Чешка и Романија се откажаа од слични напори поради потенцијалните правни предизвици на ЕУ. Неговото министерство, исто така, вети дека ќе воведе давачка за малопродажните синџири и ќе наложи најмалку 50 отсто од словачките прехранбени производи да бидат вклучени во промоциите на продавниците.
Словачка, заедно со Полска и Унгарија, исто така, има воспоставено ембарго за увоз од украински фарми. Такач го поставува ова како неопходен чекор за заштита на домашните производители, сигнализирајќи ја подготвеноста на владата да им пркоси на правилата на ЕУ кога станува збор за заштита на националните интереси.
