Рускиот енергетски гигант Гаспром соопшти дека извозот на гас преку Украина во Европа е прекинат во 8 часот наутро по московско време, бидејќи истече договорот за транзит.
Украина соопшти дека транзитот на руски природен гас низ нејзина територија е суспендиран од 7 часот наутро по локално време, поради
„националната безбедност“.
„Го запревме транзитот на руски гас. Ова е историски настан“, изјави министерот за енергетика Герман Галушченко. Изјавата на киевското Министерство за енергетика уследи по истекот на петгодишниот договор меѓу Гаспром и украински Нафтогас.
„Русија ги губи своите пазари, ќе претрпи финансиски загуби. Европа веќе донесе одлука да се откаже од рускиот гас“, рече тој.
Затворањето на најстарата руска рута за гас за Европа стави крај на една деценија на тензични односи предизвикани од руското заземање на Крим во 2014 година. Украина престана да купува руски гас следната година. Запирањето на протокот на гас се очекуваше поради војната, која започна во февруари 2022 година. Украина беше категорична дека нема да го продолжи договорот. Транзитот на гас преку Украина сочинуваше приближно половина од вкупниот извоз на гас на Русија преку цевководи до Европа.
Русија сè уште извезува гас преку гасоводот „Турски тек“ на дното на Црното Море. Турски тек има две линии – едната за турскиот пазар, а другата за снабдување на потрошувачите во Централна Европа, вклучувајќи ги Унгарија и Србија.
Европската унија ги удвои напорите за намалување на зависноста од руската енергија по избувнувањето на воениот конфликт во Украина во 2022 година, барајќи алтернативни извори.
Транзитната мрежа на Украина е поврзана со цевководните системи на Молдавија, Романија, Полска, Унгарија и Словачка, а потоа со Австрија и Италија. Словачка ќе биде најтешко погодена од прекинот на протокот на гас, бидејќи се потпира на руските испораки преку Украина за покривање на околу 60 отсто од побарувачката. Молдавија, поранешна советска држава и аспирант за членство во ЕУ, исто така може да биде сериозно погодена од крајот на транзитниот договор, бидејќи таа произведува голем дел од својата електрична енергија во електрана која се снабдува со руски гас.
Дали целиот руски гас оди во Европа преку Украина?
Русија исто така извезува гас во Европа по морски пат, во форма на течен природен гас (LNG), како и преку гасоводот Турски тек. Рутата тече од Русија до Турција преку Црното Море, а потоа продолжува до границата со Грција, членката на ЕУ. Има две линии, едната за турскиот домашен пазар, а другата ги снабдува клиентите од централна Европа, вклучувајќи ги Унгарија и Србија.
Какви други алтернативи за снабдување има ЕУ?
По ескалацијата на украинскиот конфликт во февруари 2022 година, ЕУ го постави како главен приоритет да ја ограничи својата зависност од руската енергија. Блокот го зголеми увозот на гас од Норвешка и најде алтернативни извори во ЛНГ од Катар и САД. Сепак, увозот на ЛНГ е многу поскап од рускиот гас од гасоводот. Исто така, испораките на ЛНГ на блокот во моментов се загрозени поради загриженоста од неодамнешната закана на новоизбраниот американски претседател Доналд Трамп за тарифите за испораките за блокот и заканата на Катар да ги запре испораките поради новото законодавство на ЕУ за емисиите на јаглерод.
Како тоа ќе влијае на цената на бензинот во ЕУ?
Многу експерти предупредија дека губењето на транзитот на гас преку Украина може да доведе до нов скок на цените на енергијата низ целиот блок. Цитирајќи ја анализата на главниот снабдувач и трговец со гас во Словачка, SPP, словачкиот премиер Роберт Фицо предупреди минатата недела дека иако испораките на гас преку Украина сочинуваат само 3,5% од потрошувачката на ЕУ, секое запирање ќе го наруши целиот пазар. Тој истакна дека тоа би можело да ги зголеми цените на бензинот низ целиот блок за околу 30%, што ќе значи дополнителни годишни трошоци од 40-50 милијарди евра за европските домаќинства и инфраструктура.
