Изгледите за целосна војна меѓу Израел и либанскиот Хезболах некои ги гледаат како неизбежен исход од тековната израелска војна против Хамас во Појасот Газа.
Таквата војна би можела да биде најразорната која било од двете страни некогаш ја доживеале.
Израел и терористичката група Хезболах научија лекции од нивната последна војна, во 2006 година, еден месец долг конфликт кој заврши без дефинитивен резултат.
Тие, исто така, имаа четиримесечни престрелки од ниски размери за да се подготват за нова војна, иако САД се обидуваат да спречат проширување на конфликтот.
Што се случи во 2006 година?
Војната во 2006 година, шест години откако израелските сили се повлекоа од јужен Либан, избувна откако Хезболах зароби двајца израелски војници и уби неколку други во прекуграничен напад.
Израел започна целосна воздушна и копнена офанзива и воведе блокада која имаше за цел да ги ослободи заложниците и да ги уништи воените капацитети на Хезболах – мисија која на крајот не успеа.
Израелските бомбардирања израмнија големи делови од јужен Либан и јужните предградија на Бејрут. Хезболах истрела илјадници ненаведувани ракети врз заедниците во северниот дел на Израел.
Во конфликтот загинаа околу 1.200 Либанци, главно цивили и 160 Израелци, главно војници.
Резолуцијата на ОН за завршување на војната повика на повлекување на израелските сили од Либан и демилитаризирана зона на либанската страна на границата.
Резолуцијата 1701 на Советот за безбедност на ОН повика на отстранување на вооружениот персонал јужно од либанската река Литани, освен мировниците на ОН и либанската армија и државните безбедносни сили. Но, терористичката група Хезболах, поддржана од Иран, се зацврсти низ поголемиот дел од јужен Либан со децении, каде што има силна поддршка и редовно лансира ракети против Израел, додека Бејрут не прави ништо за да ја заузда групата.
И покрај распоредувањето мировници на ОН, Хезболах продолжува да дејствува во пограничната област, додека Либан вели дека Израел редовно го нарушува неговиот воздушен простор и продолжува да окупира џебови од либанска земја, обвинение што Израел и ОН го негираат.
Колку е веројатна војна?
Војната меѓу Израел и Хезболах „би била целосна катастрофа“, предупреди минатиот месец генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш, во услови на наплив на шатл-дипломатија од страна на САД и Европа.
Хезболах, кој е поддржан од Иран, се чинеше дека е затекнат од нападот на Хамас врз Израел на 7 октомври. Во нападот загинаа 1.200 луѓе, главно цивили, а други 253 беа земени како заложници во Газа. Израел одговори со воена офанзива за уништување на Хамас и ослободување на заложниците.
На 8 октомври, силите предводени од Хезболах започнаа со секојдневни напади врз израелските заедници и воени пунктови долж границата, при што терористичката група рече дека тоа го прави за да ја поддржи Газа. Израел одговори, погодувајќи ги Хезболах и други терористички цели, а исто така извршуваше целни убиства на претставници на Хезболах и Хамас во Либан. Ситуацијата постепено ескалираше.
Десетици илјади се раселени од двете страни. Нема моментални изгледи за нивно враќање.
Израелските политички и воени лидери го предупредија Хезболах дека војната е сè поверојатна доколку не се повлече од границата.
Лидерот на Хезболах, Хасан Насралах не се закани дека ќе започне војна, но предупреди на борба „без граници“ доколку Израел го стори тоа. Хезболах вели дека нема да се согласи на прекин на огнот на границата меѓу Израел и Либан пред да има примирје во Газа и го отфрли предлогот на САД за поместување на своите сили неколку километри назад од границата, според либанските власти.
И покрај реториката, се чини дека ниту една страна не сака војна, рече Андреа Тененти, портпарол на мировната мисија на ОН во јужен Либан. Сепак, „погрешна пресметка потенцијално може да предизвика поширок конфликт што би било многу тешко да се контролира“, рече тој.
Колку се подготвени?
И Хезболах и израелската војска ги проширија своите капацитети од 2006 година – но и двете земји се исто така покревки.
Во Либан, четиригодишната економска криза ги онеспособи јавните институции, вклучително и армијата и го еродираа нејзиниот здравствен систем. Земјата е домаќин на повеќе од 1 милион сириски бегалци.
Либан усвои итен план за воено сценарио кон крајот на октомври. Проектираше присилно раселување на 1 милион Либанци за 45 дена.
Околу 87.000 Либанци се раселени од пограничната област.
Агенцијата за бегалци на ОН обезбеди материјали за колективните засолништа и им даде помош на околу 400 семејства во јужен Либан, рече портпаролката Лиза Абу Калед. Агенцијата нема средства за поддршка на голем број раселени во случај на војна, рече таа.
Хуманитарната група „Лекари без граници“ соопшти дека има складирано околу 10 тони медицински материјали и резервно гориво за болничките генератори во областите кои најверојатно ќе бидат погодени од проширување на конфликтот, во очекување на блокада.
Израел го чувствува економскиот и социјалниот притисок од војната во Газа, која се очекува да чини над 50 милијарди долари, или околу 10 отсто од националната економска активност до крајот на 2024 година, според Банката на Израел. Трошоците нагло би се зголемиле доколку дојде до војна со Либан.
„Никој не ја сака оваа војна“, рече Тал Беери, од Центарот за истражување и едукација Алма, тинк-тенк кој се фокусира на безбедноста на северот на Израел. Но, верува дека вооружениот конфликт меѓу Израел и Хезболах е неизбежен, тврдејќи дека дипломатските решенија изгледаат малку веројатни и само ќе дозволат стратешките закани на Хезболах да се зголемат.
Израел евакуираше 60.000 жители од градовите најблиску до границата, каде што нема време за предупредување за лансирање ракети поради близината на одредите на Хезболах.
Во војна, нема да има смисла за дополнителна евакуација бидејќи и ракетите на терористичката група можат да стигнат до цели во Израел.
По нападот на 7 октомври, војната во Газа имаше широка домашна поддршка, дури и ако сега има растечка дебата за нејзината насока. Околу половина од Израелците би ја поддржале војната со Хезболах како последно средство за враќање на безбедноста на границите, според неодамнешното истражување на тинк-тенкот Израелски демократски институт.
Во Либан, некои го критикуваа Хезболах за изложување на земјата на уште една потенцијално разорна војна. Други го поддржуваат ограничениот влез на групата во конфликтот и веруваат дека арсеналот на Хезболах ќе го одврати Израел од ескалација.
Како би се одвивала војната?
Целосна војна најверојатно ќе се прошири на повеќе фронтови, и ќе ги вовлече Сирија, Ирак и Јемен – а можеби дури и Иран.
Исто така, може да ги вовлече САД, најблискиот сојузник на Израел, подлабоко во конфликтот. САД веќе испратија дополнителни воени бродови во регионот.
Хезболах има од 150.000 до 200.000 ракети и проектили со различен дострел, рече Орна Мизрахи од израелскиот тинк-тенк Институт за национални безбедносни студии. Овој арсенал е најмалку пет пати поголем од оној на Хамас и многу попрецизен, рече таа.
Водените проектили на терористичката група би можеле да допрат до вода, струја или комуникациски објекти и густо населени станбени области.
Во Либан, воздушните напади најверојатно ќе предизвикаат хаос во инфраструктурата и потенцијално би убиле илјадници. Нетанјаху се закани дека ќе го „претвори Бејрут во Газа“.
Израел е далеку позаштитен, со неколку системи за противвоздушна одбрана, вклучувајќи ја и Железната купола, која пресретнува ракети со стапка на успех од приближно 90 проценти. Но, може да се преоптовари ако се истрела масовен бараж од ракети.
Околу 40% од населението на Израел живее во понови домови со приватни безбедни простории со заштита од експлозија за да издржат ракетни напади. Израел, исто така, има мрежа на засолништа за бомби, но владиниот извештај од 2020 година вели дека околу една третина од Израелците немаат лесен пристап до нив. Либан нема таква мрежа.
Хезболах има ограничена воздушна одбрана, додека оние на либанската армија се застарени и недоволни поради буџетските недостатоци, рече Дина Аракџи, со британската консултантска компанија за ризик Control Risks.
Либанската армија остана на маргините во последните четири месеци. Во 2006 година, таа влезе во борбите во ограничен капацитет, но не е јасно како би реагирала во случај на нова војна меѓу Израел и Хезболах. Војската на Хезболах се смета за помоќна од редовната армија.
