Генералниот секретар на НАТО, Марк Руте повика во понеделникот во Сараево кризата во Босна и Херцеговина да се смири со одговорно однесување на нејзините политичари, што не ги спречи членовите на Претседателството на БиХ да се расправаат пред него.
„НАТО останува цврсто посветена на стабилноста на регионот и безбедноста на БиХ“, рече Руте, кој пристигна во БиХ во екот на политичката криза што настана откако лидерот на босанските Срби Милорад Додик беше осуден на затворска казна и забрана за извшување функции поради одбивањето да ги спроведе одлуките на високиот претставник на меѓународната заедница чие именување без вообичаената расправа во Советот за безбедност на ОН не го признаваат во ентитетот Република Српска.
Додик одговори на казната со иницирање закони со кои властите на Република Српска се обидуваат да ги спречат државните судски и полициски органи да дејствуваат во тој ентитет. Притоа, Додик посочува дека ова е втор обид да се наруши Дејтонскиот мировен договор од 1995 година со кој беше запрена војната во БиХ.
Уставниот суд на Босна и Херцеговина на крајот од минатата седмица ги суспендираше спорните закони на Република Српска, но Додик најави дека нема да ја почитува ниту таа одлука и дека нема да одговара на повиците на Обвинителството на Босна и Херцеговина, кое сега го истражува поради сомневање за кривично дело „нарушување на уставниот поредок на државата“.
Руте во понеделникот истакна дека Дејтонскиот договор е темел на мирот во Босна и Херцеговина и мора да се почитува. Тој, исто така, ја потврди својата силна поддршка за мандатот на високиот претставник Кристијан Шмит, чие именување не го признаваат ниту двете постојани членки на Советот за безбедност, Русија и Кина.
Руте, исто така, рече дека „ова не е 1992 година, така што НАТО нема да дозволи да постои безбедносен вакуум“, но нагласи дека локалните политичари мора да го преземат својот дел од одговорноста.
„На крајот на краиштата, зависи од политичките водачи на БиХ да преземат одговорност. Тоа е она што мора да го направите“, рече Руте, обраќајќи им се на членовите на Претседателството на БиХ.
Но, ниту тоа не помогна да се спречат членовите на државниот врв да ги потврдат своите разлики непосредно пред Руте.
Претседавачот на Претседателството на БиХ, Жељка Цвијановиќ, која важи за најблизок соработник на Додик, изјави дека работите во БиХ се комплицираат, а сите имаат различни ставови за причините.
Нејзината теза е дека главниот проблем е високиот претставник Кристијан Шмит, па тој треба да биде „отстранет“ за да можат двата ентитета самостојно да носат одлуки. Тој тврди дека вината за кризата неправедно се става „само на еден човек“.
Таа, сепак, рече дека е задоволна од зголеменото присуство на ЕУФОР и НАТО во БиХ и дека вооружените сили и полициските агенции на БиХ „не треба да бидат вовлечени во политички дискусии“. Потврди дека сѐ уште не го признава Шмит за висок претставник и тврди дека тој „прави циркус“ во БиХ.
„Пресудата против Додик е политичка, така што сега на сите ни е главоболка во БиХ“, рече Цвијановиќ.
Бошњачкиот член на државниот врв Денис Беќировиќ пред новинарите оцени дека ова се најтешките моменти за БиХ од крајот на војната во 1995 година, нагласувајќи дека „за тоа се одговорни оние кои не го почитуваат Уставот, а властите во БиХ се подготвени да го бранат по секоја цена“.
Тој рече дека е важно Руте да ја потврди континуираната посветеност на НАТО на неговата земја и поддршката за зачувување на интегритетот и суверенитетот на БиХ и мандатот на високиот претставник.
„Предуслов за зачувување на мирот и стабилноста е почитувањето на уставниот поредок на БиХ и непречената работа на државните судски и полициски органи“, рече тој, додавајќи дека целиот Запад е свесен кој е виновен за кризата, а кој го поткопува уставот на БиХ.
Жељко Комшиќ додаде дека членовите на Претседателството треба да бидат посвесни за нивната одговорност за состојбите во државата бидејќи нејзините граѓани имаат право на добри вести. Тој, исто така, посочи дека во сегашната ситуација БиХ ќе треба да издвојува значително повеќе за одбранбениот сектор и дека тоа е упорно блокирано.
Руте денеска разговараше и со други високи претставници на Босна и Херцеговина, командантите на ЕУФОР и на седиштето на НАТО во Сараево, тело кое има советодавна улога и ги надгледува реформите и функционирањето на одбранбениот сектор.
