Во Македонското село Дебриште кое се наоѓа во општината Росоман во Тиквешката котлина позната по вината, сместени се пластеници во кои се одгледувала марихуана. Коспоственик на фирмата кој газдува таму на таа плантажа е добро познато име – Предраг Колувија, сопственик на Јовањице, првообвинет во две обвиненија за кои се водат постапки пред Судот за организиран криминал во Белград.
Денес оранжериите изгледаат напуштени, а до крајот на 2019 година во нив се одгледувал канабис, кој барем според дозволата на македонската Влада, можел да се произведува и да се користи исклучиво за медицински цели. Сепак, истражувањето на БИРН покажува дека и Јовањица и Росоман ги злоупотребиле овие дозволи – се чини дека Јовањица ја користел дозволата како покритие за одгледување и тргување со психоактивен канабис, додека Росоман не водел евиденција за бројот и видот на растенијата одгледувани на имотот, дека еден дел од нив можел да заврши на црниот пазар.
Постоењето на плантажата на марихуана во Колувија во Северна Македонија во Србија стана познато кога српската полиција пронајде специјална апликација „Разговор“ во телефоните што ги користеа Колувија и неговите соработници, што се користеше за заштитена комуникација. Како што дознава БИРН, како дел од „Разговор“, покрај групата „Совет за безбедност“ преку која Колувија комуницирала со членови на безбедносните и полициските служби кои му обезбедувале заштита, тука била и групацијата „Росоман продукција“ за луѓе вклучени во производство на канабис во Македонија.
Поради ваквите сомнежи, српското обвинителство за организиран криминал, како што дознава БИРН, во февруари минатата година испратило барање за меѓународна правна помош до македонското основно јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција, барајќи од нив помош за утврдување идентитетот на корисниците на Росоман Продукција.
Во рамките на оваа група беа забележани фотографии од просториите на објектот во кој се одгледуваше, сушеше и вакуумираше зелена материја за која се претпоставува дека е канабис, стои во писмото од српското обвинителство.
Заедничко истражување на БИРН Србија и БИРН Македонија покажа дека покрај плантажата Росоман и ТХЦ Квалитет група, која е сопственик на плантажата, Предраг Колувија и неговите соработници контролирале барем уште една компанија во Македонија, која имала дозвола да одгледува канабис за медицински цели и еден регистриран за трговија и услуги.
Според македонскиот регистар, Предраг Колувија сè уште има 50 проценти удел во компанијата THC Quality Group од Скопје. До апсењето на 13 ноември 2019 година, Колувија извезуваше дел од садници канабис од Јовањица во оваа македонска компанија. Во текот на 2019 година, од Јовањица се извезени скоро 60.000 садници канабис, со вкупна тежина поголема од 4.700 килограми, скоро онолку колку што беа пронајдени во Јовањица за време на полициската акција во ноември 2019 година, што дополнително фрла светло на обемот на одгледување канабис на тоа плантажа. БИРН исто така дознава дека македонското обвинителство не спроведува никаква истрага за деловното работење на компанијата Колувија во таа земја, иако комисијата на Министерството за здравство открила бројни неправилности на фармата THC Quality Group во Росоман и ја одзела лиценцата за одгледување канабис за медицински цели.
Колувија беше и косопственик на компанијата Бул Билдинг од Струмица. Сведок на судењето за случајот „Јовањица 1“ пред Специјалниот суд во Белград изјави дека по полициската рација во Јовањица, бил прекинат планираниот извоз на канабис во компанијата Бул билдинг. Покрај THC Quality Group и Bull Building, уште 62 компании во Македонија имаат дозвола за одгледување канабис за медицински цели. Летото 2018 година, во Скопје беше основана трета компанија поврзана со Колувија – Јовањица ДООЕЛ, која беше регистрирана за трговија и услуги.
Освен Колувија, меѓу сопствениците и директорите на споменатите три компании има и македонски државјани, но и уште две лица од Србија. Меѓу македонските партнери, најголемо внимание привлекуваат Александар Пиперевалиев и Горан Крстев. Опозициската ВМРО-ДПМНЕ тврди дека Пиперевалиев е поврзан со Владата на Зоран Заев. Крстев важи и за близок до Заев. Заедно со него, во 2008 година, кога беше градоначалник на Струмица, беше уапсен поради афера околу изградбата на трговскиот центар „Глобал“ во Струмица. Од српските партнери на Колувија, најинтересни се браќата Меденица – Маријан и Ѓорѓе. Ѓорѓе Меденица е закупец на белградскиот ресторан Театар Звездара. Тој беше спомнат во медиумите како сведок во криминалната пресметка помеѓу Жељко Рутовиќ и Предраг Ранковиќ Пецони во хотелот Прага во Белград во 2017 година. Исто така, во 2006 година тој предизвика несреќа кај Тиват кога со глисерот уби две лица. БИРН не успеа да стапи во контакт со Ѓорѓе Меденица. Во театарот „Звездара“, ни рекоа дека тој е болен и не е во земјата.
Интересно е што неговиот брат Маријан Меденица стана директор на скопската компанија THC Quality Group во моментот кога многумина избегаа од неа, вклучувајќи го и неговиот брат Џоржије. Тој беше запишан во регистарот како одговорно лице на 29 ноември 2019 година, две недели по апсењето на Колувија, кој дотогаш беше директор.
Во интервју за БИРН, Маријан Меденица вели дека тој е угостител, дека Колувија дошол во нивниот ресторан и дека се познаваат оттаму. Што се однесува до бизнисот во Македонија, тој вели дека по апсењето на Колувија, тоа било „некој требало да го преземе, за да не пропадне бизнисот“, но на крајот „сè пропадна“.
Сè уште никој од Македонија не ме контактирал и би сакал да ме контактираат за да го платам тоа, бидејќи колку што можам да видам, имам само трошоци за сето тоа, рече тој за БИРН.
Тие најмногу би сакале да го заборават „случајот Колувија“
Извозот на канабис во споменатите македонски компании е на „маргините“ на обете обвиненија за случајот „Јовањица“, кои досега ги пишуваше Обвинителството за организиран криминал во Белград, поради што нема информации што се случило со извезениот коноп. Исто така, нема податоци за тоа дали тој коноп го покачил ТХЦ (иако постои сомневање дека го направил), или колку од произведениот коноп завршил на плантажите на Колувија во Македонија, и дали дел од тоа бил ставен на црните пазари на таа земја Србија.како и на пазарите на земјите од регионот или Западна Европа.
Освен информациите за дистрибутивната мрежа, засега нема информации кој инвестирал во опремување на плантажата и одгледување на толку голема количина марихуана, каде парите биле заработени од продажба на наркотици, ниту информации за можни врски на обвинетиот со високорангирани политичари и највисоки функционери. Патем, извозот на садници марихуана од Србија во Македонија се одвиваше преку компанијата Супериор од Велика Плана. Колувија соработуваше со Супериор, меѓу другото, затоа што таа компанија, како референтна компанија, можеше да добие лиценца за производство на индустриски коноп, како и лиценца за нејзин извоз, што не беше случај со Јовањица, поради претходни малверзации со извоз. Компанијата беше ставена на црната листа од Министерството за земјоделство.
Според наодите на српското обвинителство, Колувија ја злоупотребил фирмата Супериор, снабдувајќи ја со психоактивни семиња од коноп за потребите на производството на растенија мајки канабис, тврдејќи дека е индустриска. Ова значи дека дозволите за извоз што Супериор ги доби во согласност со законот, може да му овозможат на Коловија да пренесе големи количини, најверојатно психоактивен канабис, во друга земја преку правни канали и со целата потребна документација, наместо индустриски коноп. За време на извозот, нивото на ТХЦ во постројките не било контролирано од никого.
Најголемиот дел од извозот е извршен во текот на 2019 година, а помал износ во 2018 година. Токму таа година беа основани компании поврзани со Јовањица во Македонија.
Истрагата на БИРН, изјавите на македонските партнери на Колувија и фактот дека не се спроведува истрага во Македонија, покажуваат дека соработниците на Колувија и соодветните институции во земјата најмногу би сакале да го заборават „случајот Колувија“.
Кога станува збор за Србија, нема официјални информации за спроведување истрага за патиштата на лекови одгледувани во Јовањица. БИРН не успеа да добие потврда од Обвинителството за организиран криминал за информации за собирање докази во врска со трговијата со канабис во Македонија, но од македонското обвинителство добивме потврда дека тие не добиле истрага, како и барање за меѓународна правна помош дека тие одговориле на тоа барање до нивните српски колеги.
Улогата на луѓето блиски до Зоран Заев
Насадите со коноп почнаа да се отвораат во Македонија откако тогашната влада на Никола Груевски донесе одлука во 2016 година да дозволи отворање фабрики за одгледување марихуана за медицински цели. Се очекуваше дека на овој начин државата ќе постигне значителни финансиски придобивки. Со доаѓањето на власт, сегашниот премиер Зоран Заев не само што го прифати проектот, туку и го надгради и прошири.
Македонија дозволува продажба и извоз на масло од канабис, но не и извоз на цвеќе. Сувите цвеќиња од марихуана всушност се продаваат на црниот пазар како дрога. Бидејќи дури 64 компании произведуваат цвеќиња марихуана, а само неколку произведуваат масло, легалниот пазар во Македонија е презаситен, бидејќи целото производство не може да се преработи во масло, поради што има големи залихи. Во изминатите пет месеци, македонската полиција заплени легално произведена марихуана во неколку наврати, додека шверцерите се обидоа да ја прошверцуваат надвор од земјата.
Поранешниот министер за внатрешни работи на Македонија и сегашен пратеник Павле Трајанов за БИРН изјави дека се покажало дека државата нема систем за контрола на легалното производство на марихуана. Тој вели дека во Македонија се издадени повеќе дозволи во однос на реалните потреби, со што се создава вишок канабис.
Канабисот сега е цел на црниот пазар, кој има развиена мрежа внатре и надвор од Македонија“, вели Трајанов. „Македонија се претвори во класичен нарко картел. Колумбија, Венецуела…, коментира Трајанов.
Во Србија е дозволено одгледување на повеќе видови исклучиво индустриски коноп, како и продажба на нејзини цвеќиња, со ниво на ТХЦ до 0,3 проценти, а не е дозволено производство на масло што содржи ТХЦ повисоко од споменатата вредност. Во Македонија, пак, е дозволено производство и продажба на масло од канабис чие ниво на ТХЦ е повисоко од 0,2 проценти, што е, патем, ограничување на европското законодавство. Масло со THC до 0,2 проценти може да се купи во аптеките без рецепт, додека оние што ја надминуваат таа вредност се третираат како лек и може да се купат во македонските аптеки само со лекарски рецепт и само за одредени видови на болести.
Ова значи дека компаниите кои имаат лиценца за одгледување канабис за медицински цели, исто така можат да одгледуваат канабис кој има ниво на ТХЦ повисок од 0,2 проценти и да го продадат својот цвет, но само заради производство на масло за медицински цели, под строго контролирани услови, на компании кои имаат лиценца за производство на нафта.
Сепак, контролата очигледно не е соодветна, што доведе, како што вели Трајанов, до злоупотреба на една здравствена и хумана идеја, па растенијата завршуваат на црниот пазар, што ја направи Македонија рај за шверцерите на оваа наркотична дрога. Во Македонија, слично како и во Србија, опозицијата и дел од јавноста го поврзуваат одгледувањето марихуана со членови на семејството на највисоките државни службеници или, како во случајот со Македонија, каде одгледувањето за медицински цели е легално, тие сметаат дека е проблематично. Колку што е познато, ваквите врски не се испитуваат во истражните и судските постапки во Србија, па сè е оставено на судот на јавноста, која шпекулира со индиректни докази. Во Македонија, учеството на семејството на премиерот во дозволеното производство на марихуана за здравствени цели се користи за шпекулации за трансфер на таа марихуана на црниот пазар.
Освен врската со веќе споменатите македонски соработници на Предраг Колувија, актуелниот премиер Зоран Заев, односно неговите блиски роднини Трајче и Бобан Заев се занимаваат и со производство на марихуана. Тие имаат удел во сопственост на компании за производство на медицински канабис – МАМ од Свети Никола и Фарма медика канабис од Валандово. Едно неодамнешно апсење е исто така поврзано од медиумите и македонското спротивставување на семејството Заев. Имено, во април годинава, во акција на американската ДЕА и македонската полиција, уапсени се неколку лица за вмешаност во шверц на 200 килограми марихуана, а меѓу нив има и лице за кое опозицијата тврди дека е возач на премиерот Братучед на министерот Трајче Заев. Во нејасно негирање, Заев рече дека уапсеното лице не било вработено кај него, но не негирал дека го управувал.
Според неофицијални информации на БИРН, српското обвинителство соработува со ДЕА во случајот Јовањиќ, особено кога станува збор за Македонија. Сепак, американската агенција одби да разговара со БИРН.
Лична карта на компаниите на Колувија во Македонија
Според македонските закони, само оние осудени за кривично дело наркотици не можат да добијат дозвола за марихуана, додека оние со други кривични досиеја немаат такви ограничувања.
Затоа, Колувија немаше проблем да отвори компании во Македонија, иако како малолетник во Германија беше осуден за измама осум лица и три пати за возење без дозвола. Тој беше осуден на осум месеци во Италија за нелегално поседување оружје. Колувија и уште деветмина обвинети во обвинението „Јовањица 1“ се товарат за неовластено производство и складирање со цел пласман на наркотици на пазар, но не и за продажба на тие лекови.
Некои од растенијата коноп одгледувани на Јовањица близу Белград завршија во здружената македонска компанија ТХЦ Квалитет Груп, која имаше дозвола од македонската влада да одгледува канабис за медицински цели. Во текот на 2019 година од Јовањица се извезени вкупно 59.456 садници канабис, со вкупна тежина од 4.703 килограми во 12 круга, според обвинението „Јовањица 1“.
Според податоците од обвинението „Јовањица 1“, договорот предвидувал извоз на 4,5 милиони садници во THC Quality Group по цена од 5 евра за парче. За време на судењето за овој случај, некои сведоци рекоа дека нивото на ТХЦ во погоните во Јовањица не е контролирано, а бидејќи на царината во Смедеревска Паланка се контролираше само документација, постои можност психоактивниот канабис да пристигнал во Македонија наместо од индустриски коноп., кој, според обвинението, бил одгледуван на плантажа. THC Quality Group е основана на 14.05.2018 година, а единствен сопственик на компанијата беше Предраг Колувија. Неколку месеци подоцна, на 14 декември 2018 година, компанијата доби уште неколку сосопственици. Една од нив е Ѓорѓе Меденица. Тој го избриша својот удел во Групата за квалитет на ТХЦ од македонскиот регистар на 15 ноември 2019 година, два дена по апсењето на Предраг Колувија во Белград и полициската рација во Јовањица. Неговиот брат Маријан, покрај тоа што е директор на THC Quality Group, управува и со нејзиниот огранок во Росоман кај Прилеп, каде, како што се сомнева, пристигнал психоактивен канабис од Јовањица. Предраг Колувија е сè уште мнозински сопственик на THC Quality Group со 50% удел, додека Маријан Меденица, како директор, беше регистриран на 29 ноември 2019 година, две недели по апсењето на Колувија. Другиот косопственик е македонскиот државјанин Скипе Дука. Нејзиниот сопруг Ејуп Дука беше косопственик на оваа компанија од ноември 2018 година до 15 ноември 2019 година. Како и „Меденица“, тој беше избришан од регистарот два дена по апсењето на Колувија. Ејуп Дука има своја компанија во Хаг. На неговиот профил на Инстаграм, тој рекламира масло од канабис кое содржи само CBD, нехалуциногена состојка на канабис, дозволена во многу земји. Не можевме да воспоставиме контакт со двојката Дука. Трет сопственик е македонскиот државјанин Горан Стојановски, експерт во областа на земјоделството. Стојановски не беше расположен да зборува за БИРН.
Ако имате какви било прашања, контактирајте го одговорното лице на правното лице, напиша Горан Стојановски на „Вибер“.
Кипарската компанија „Епиони холдинг“ е регистрирана како четврти сосопственик. Компанијата е основана на 8 октомври 2015 година. Регистрирана е во Никозија. Нема информации за сопственикот во кипарскиот регистар.
Компанијата GWSP Shiping Co LTD е регистрирана на истата кипарска адреса, чиј еден директор е Александар Пиперевалиев, кој исто така беше и еден од сопствениците на THC Quality Group од ноември 2018 до ноември 2019 година. Тој исто така ја напушти групата за квалитетни ТХЦ веднаш по апсењето на Колувија.
Од јули 2018 година до март 2019 година, Пиперевалиев, заедно со повеќе или помалку ист тим на соработници, стана сопственост на три компании кои имаат дозвола за одгледување канабис. Во јули 2018 година, заедно со партнери од Турција и Албанија, и со Ејуп Дука и Горан Стојановски, тој ја основаше компанијата Микеси, а истите тие три (Пиперевалиев, Дука, Стојановски) во декември истата година, станаа сопственици на ТХЦ Квалитет Група, каде дотогаш единствен сопственик беше Колувија.
Во март 2019 година, Пиперевалиев стана сопственик на Бул билдинг заедно со Колувија и Горан Крстев, човек кој важи за близок со семејството на премиерот на Северна Македонија, Зоран Заев. Оваа компанија имаше договор и за увоз на коноп од Јовањица, но зделката не беше реализирана поради полициската рација во Јовањица есента 2019 година. Според обвинението, договорот бил склучен на 2 јули 2019 година, а Суперирор требало да извезува 364 000 садници со вкупна вредност од 1, 8 милиони евра.
Директорот на Бул Билдинг, Гоце Мојсоски, за БИРН кратко коментира дека договорот не е реализиран и рече дека станува збор за консултантски услуги, но тој не прецизираше каков вид.
„Не сум расположен да зборувам за тоа“, беше неговиот одговор на сите наши прашања.
„Добро е што таквите криминалци се што подалеку од Македонија“, рече Мојсоски, потенцирајќи дека Колувија веќе не е дел од компанијата.
По апсењето, Колувија беше отстранета од имотот. Тој беше еден од сопствениците до јануари 2020 година. Компанијата Бул Билдинг е основана во јуни 2018 година во Пробиштип, а во март 2019 година беше пререгистрирана во Струмица. Регистриран е и за одгледување лековити билки за медицински цели. Таа ја доби лиценцата во декември истата година. На оваа компанија, за разлика од THC Quality Group, не и е одземена лиценцата.
Крстев е бизнисмен од Струмица, кој е познат во Македонија по веќе споменатата афера „Глобал“ од 2008 година, кога беше уапсен заедно со Зоран Заев, во времето кога тој беше градоначалник на Струмица.
Крстев беше деловен партнер на братот на премиерот Вице Заев во компанијата Сара Инжењеринг. Тој се појавува како сопственик во неколку компании, од кои едната е регистрирана за одгледување лековити растенија за медицински цели. Веќе споменатиот Александар Пиперевалиев, кој исто така беше еден од сопствениците на THC Quality Group, е исто така ко-сопственик на Бул билдинг. Опозициската ВМРО-ДПМНЕ ја обвини Пиперевалиева, чиј братучед тогашниот секретар на владата Драги Рашковски беше близок соработник на Заев, дека без тендер се вработил во депонијата Дрисла, која е под контрола на градот Скопје. Работата вредеше околу 200.000 евра.
Пипералиев не беше расположен да разговара ниту со новинарите на БИРН.
„Контактирајте го менаџерот“, рече Пиперевалиев.
Сведокот Александар Трифуновиќ зборуваше за причините поради кои Бул билдинг и Договорот за Јованица за извоз на канабис не беа реализирани во неговото сведочење пред обвинителот за време на истрагата за случајот „Јовањица 1“, кој покрај одгледувањето канабис во Росоман ја спомена и Струмица.
Зборувајќи за тоа како работи апликацијата „Разговор“, што се користеше за тајна комуникација во организирана криминална група, Трифуновиќ рече дека преку таа апликација испратил слики од опрема и дека се сеќава дека насликал држачи за ламби. Во врска со ова, тој објасни дека станува збор за ламби за растенија од коноп, а се поврзани со извозот во Македонија, бидејќи тие имале проекти таму. Тој рече дека имале проекти во Струмица, во Росоман и оти таму отишла опрема, а требало да одат садници и суровини.
Во декември 2019 година, сведокот Драган Миленковиќ, кој, како Трифуновиќ, беше вработен во една од поврзаните белградски компании во Колувија – Балкан Гроу, исто така зборуваше пред обвинителот за работите на Јовањица и Бул Билдинг. Миленковиќ работеше како раководител на проектот за изградба на објект од 10.000 квадратни метри во Македонија. Инвеститор на тој проект е компанијата од Македонија, Бул Билдинг, но, како што рече во истрагата, не знае кој е сопственик на таа компанија.
Миленковиќ исто така рече дека не видел исушени растенија со правосмукалка на Јовањица и дека во објектот во Македонија видел стока покриена со црна истегната фолија, дека станува збор за стока што пристигнала во објектот и дека тоа се опрема, панели, кои биле доставени . Тој знае дека целата договорна обврска не е исполнета, објектот е во сива фаза на градба, а вкупната вредност на тој проект е меѓу 7-8 милиони евра.
Извори на БИРН блиски до истрагата исто така велат дека комуникацијата поврзана со производството на наркотични средства во Струмица била забележана во групата „Росоман производство“ во апликацијата „Разговор“.
„За време на истрагата беа собрани докази кои укажуваа на начинот на испорака на лекови канабис наречени индустриски сорти„ Моноика“ и „Федора“, за кои постои сомневање дека биле користени за симулирање на испорака на лекови од канабис како индустриски коноп до зградата на Бул од Струмица и Група за квалитет на ТХЦ од Скопје “, рекоа тие.
Затворање на плантажи и одземање на дозволата
За помалку од три месеци од основањето, на 14.08.2018 година, македонската Влада даде дозвола на THC Quality Group да одгледува канабис за медицински цели. Следната година, на 16 декември, владата во Скопје донесе одлука со која се одзема лиценцата.
Одлуката беше донесена еден месец по апсењето на Колувија во Србија, иако контролата врз основа на која беше донесена одлуката беше извршена на 7 ноември 2019 година, односно една недела пред запленувањето на марихуаната во Јовањица. При таа контрола беа забележани бројни неправилности во одгледувалиштето Росоман, кое работеше во рамките на компанијата THC Quality Group.
Тимот што ја изврши контролата беше предводен од Лидија Савиќ, фармацевт од македонското Министерство за здравство. Таа беше шеф на меѓуресорската комисија за контрола на производството на марихуана за медицински цели.
Петчлената комисија, која не е постојано тело и се состои од претставници на повеќе институции, проценува колку компаниите се подготвени за садење и дали ги почитуваат строгите правила за одгледување марихуана, исклучиво за медицински цели. Комисијата ги проверува производителите двапати годишно и за време на инспекциите треба да ги утврди податоците за секое засадено растение. На 7 ноември 2019 година, комисијата ја започна редовната контрола на компанијата THC Quality Group во Дебриш кај Росоман.
„Сакавме да ги провериме, бидејќи за време на претходните посети составивме записници во кои им дававме забелешки“, изјави Савиќ за БИРН.
Предраг Колувија не бил присутен при прегледот на македонската комисија за канабис во Росоман. Шест дена подоцна, тој беше уапсен во акција на белградската полиција. Контролата утврди дека има отстапувања во однос на просторот, опремата и персоналот во однос на одобрената Студија за одгледување канабис за медицински цели, изјави македонската влада за БИРН.
Исто така, забележано е дека процесот на одгледување канабис за медицински цели се одвива во неконтролирани услови, без почитување на минималните хигиенски стандарди со цел да се обезбеди квалитетен производ за медицинска употреба. Само совршено одгледуваниот канабис може да се користи како суровина за масло што се продава во аптеките. Исклучително е важно да се почитуваат одредени стандарди за време на одгледувањето, да не се загадува просторот, а со тоа и растенијата. Затоа, садници треба да се внесуваат со заштитна опрема.
„Тоа не беше таму“, рече Савиќ, кој најде работници во расадници без соодветна заштитна опрема. Во истата област, во близина на растенијата, тие чувале мувлосани стебленца марихуана.
„Тие го загадуваат растечкиот производ“, објасни Савиќ.
Исто така, беше заклучено дека не се водат евиденции за видот и количината на сува материја, како и податоци за количината отпад добиен за време на процесот на одгледување. Комисијата не можеше да утврди точна состојба на одгледуваните, преработените, исушените и складираните количини на готовиот исушен цвет од растението канабис.
Лидија Савиќ, која е раководител на Секторот за контрола на хемикалии и супстанции и лиценцирање на канабис во македонското Министерство за здравство, за БИРН изјави дека гореспоменатите пропусти во водењето евиденција може да укажат на некои незаконски активности на имотот Росоман.
„Сега кога сакаме да направиме пресек за тоа колку дрвја излегоа од процесот, колку беа засадени, колку преживеаја, колку беа мувлосани – немаше такви записи. Затоа, не можевме да ја утврдиме фактичката состојба колку сушено цвеќе може да се добие од сите овие растенија. Тоа значи дека тука може да има некои незаконски активности “, вели Савиќ.
Строгите записи за култивирани растенија се еден од клучните услови за контрола и спречување на марихуаната да заврши на црниот пазар. Законот предвидува надлежната комисија да ги проверува евиденциите на производителите и фактичката состојба. Во овој случај, тоа не беше можно. Сепак, недостатокот на евиденција за марихуана на имотот во Дебриште и фактот дека Колувија е осомничен за кривично дело во Србија, не беа причина комисијата да ја извести полицијата, со која, според Лидија Савиќ, таа често соработува.
На новинарско прашање од новинарите на БИРН дали можеле илегално да го продадат цветот на улица, Савиќ рече дека не знаела за тоа, но дека може да сокријат одредени дрвја и да не ги пријавуваат На прашањето зошто би го сториле тоа, таа рече дека „нема идеја“.
„Заклучивме дека евиденцијата не се водеше како што треба и дека ова дополнително може да укаже на нелегална активност. Ние не работиме како полиција, немаме право да ги испрашуваме вработените “.
Кога новинарите на БИРН изјавија дека имаат овластување да пријавуваат во полиција по службена должност, Савиќ рече дека тоа го сториле, но дека во конкретниот случај утврдиле неправилности, но дека немаат сомневање за кривични дела.
„Предложивме одземање на лиценцата, но не разговаравме со полицијата. Откривме несоодветни услови во одгледувањето канабис. И врз основа на тоа, имаме право да ја одземеме лиценцата. Покрај тоа, во тој период, некаде по увидот, излезе информација за сопственикот (Предраг Колувија) дека акцијата во Србија е веќе започната “, рече Савиќ, но апсењето на Колувија, што се случи кратко по контролата, беше не е вклучено во официјалните причини за одземање на лиценцата. одгледувачница во Росоман.
Во интервју за БИРН, таа додаде дека опремата и канабисот, кои дотогаш биле одгледувани, биле сопственост на сопственикот и дека инспекцијата нема право да конфискува личен имот, и дека сопственикот има право да го продаде, што, како што ни рече, специфичен случај и готово. Македонскиот закон за контрола на наркотични средства и психотропни супстанции предвидува дека поради наведените неправилности, како што е недостаток на евиденција, компанијата може да биде казнета, додека управителот, во овој случај Предраг Колувија, треба да биде гонет.
Лидија Савиќ немаше информација дали македонската компанија е казнета за Колувија. Таа исто така рече дека сè додека не се одземе лиценцата, компанијата е една од оние што засадија „значителен број на растенија“, односно повеќе од вообичаено. Дека растенијата од Росоман можеле да завршат на црниот пазар, покажуваат и зборовите на Лидија Савиќ, која вели дека „таму имало нешто скриено“.
„На пример, не можевме да кажеме, ако беа засадени 10.000 стебла, на пример, дека 5.000 беа во добра вегетативна фаза и дека 5.000 беа мувлосани, мртви, исушени или хермафродити. Тие само ги ставија во црни кеси во просторијата за отпадоци, не беше можно да се знае од што е жетвата, од каков вид биле “.
Цветот канабис е најисплатливиот дел од растението и содржи два канабиноиди. Првиот е CBD, кој нема психоактивно дејство и од кое се прави масло, кое се користи за медицински цели. Вториот е ТХЦ, што е психоактивна супстанца, а во Србија, нејзиниот закон е дозволен максимален процент од 0,3, додека во земјите од Европската унија, дозволен е до 0,2 проценти од ТХЦ. Во Македонија е дозволено одгледување канабис со ТХЦ поголем од 0,2 проценти, но само за производство на масло за медицински цели под строго контролирани услови.
Како што БИРН научи од лозарите во Србија, цената на цвеќето од индустриски коноп зависи од процентот на ЦБД, без разлика дали се продава со семе или без семе и се движи помеѓу 2 и 2,5 евра за еден процент од ЦБД. Тоа е цената за килограм суви растенија, велат нашите соговорници. Кога станува збор за индустрискиот коноп, тие велат дека нивото на ТХЦ никогаш не е над дозволеното. Меѓутоа, во случај на психоактивен канабис што се продава на црниот пазар, неговата цена зависи од нивото на ТХЦ и пазарот на кој се продава – без разлика дали е тоа земја на производителот или крајниот корисник и начините на кои марихуаната ја достигна својата крајна дестинација.корисници. Според информациите до кои дојде БИРН, пред пандемијата во Србија и Македонија, цената на еден килограм се движеше околу 800 евра, а сега е меѓу 1.700 и 2.000 евра. Во земјите на ЕУ, околу 3.800 евра, но цените можат да достигнат и до 4.000 евра.
Македонските производители на марихуана, кои сакаа да останат анонимни, за БИРН изјавија дека килограм суво цвеќе може да достигне и до 5.000 евра на црниот пазар, додека цената на легалниот пазар беше двојно пониска.
Нова компанија во Росоман, сопственици стари
По избувнувањето на скандалот „Јовањица“, дел од македонските партнери на Колувија основаа нова компанија на 12 декември 2019 година, на која Владата даде одобрение за одгледување марихуана на 14 јануари 2020 година. Ова практично значи дека истите одгледувачи се собрале, само без Колувија, два месеци по контролата врз Росоман и упадот на српската полиција во Јовањица.
Новата компанија се вика GM Light и ги презеде фармите во Росоман од THC Quality Group. Лидија Савиќ од македонското Министерство за здравство тврди дека компанијата што ја презеде фармата Росоман веќе започна со одгледување марихуана за медицински цели.
Сопственици на ГМ Лајт се кипарската компанија Крикамара инвестмент ЛТД, која се наоѓа на истата адреса во Никозија со компанијата Епиони холдинг, еден од поранешните сопственици на ТХЦ Квалитет Груп.
Горан Стојановски, ко-сопственик на THC Quality Group, има индиректни врски и со ГМ Лајт од Скопје. Значи, македонските партнери на Колувија се реорганизираа и под новото име, го презедоа стариот бизнис.
Новинарите на БИРН ја посетија фармата во Дебриште, општина Росоман. Се чинеше напуштено и не можеше да се влезе. Вака изгледа во Росоман денес, а некои сведоци зборуваа и за времето пред апсењето на Колувија, за време на постапката пред Специјалното обвинителство и судот во Белград. Александар Трифуновиќ, кој бил вработен во една од белградските компании на Колувија, рече дека не знае какво е учеството на Колувија во Росоман, но дека знае дека „таму се одвивало производство на канабис“.
Како што дознава БИРН, Српското обвинителство за организиран криминал се сомнева дека наместо индустриски коноп, индискиот бил извезен во Македонија. Тие се обидуваат да добијат поцелосни информации од нивните македонски колеги, но не го испитуваат производството на канабис на фармата Росоман.
Би сакале да ве информираме дека во обвинителството нема случај за настаните што ги споменувате.
Обвинителството соработуваше со колеги од Србија. Имено, Основното јавно обвинителство за гонење организиран криминал и корупција добило барање за меѓународна правна помош од Република Србија. „Одговорено е на барањето, со кое обвинителството ги достави бараните докази и податоци“, рече македонското обвинителство во одговорот на БИРН.
Меденица: Јас сум директор, но не знам ништо
Маријан Меденица, сегашен директор на ТХЦ Квалитетна група од Скопје, кој ја презеде директорската позиција од Предраг Колувија наскоро по апсењето, не можеше да одговори на многу прашања во врска со одгледување канабис во Македонија.
Тој за БИРН изјави дека е регистриран како директор на скопската квалитетна група ТХЦ, но дека не е активен.
„Требаше да бидам активен, но не бев. Значи, јас едноставно потпишав и тоа е тоа, јас всушност не одев во Скопје, бидејќи се случија некои работи што се случија и така натаму “.
Тој вели дека неговото име сè уште е заведено во деловниот регистар затоа што не успева да замине во Скопје, но дека ангажирал адвокат да провери дали „нема трошоци во врска со тие фактури и потпишување“ и дека нема идеја што е во моментов се случува со компанијата.
Меденица вели дека тој дури и не знае што прави компанијата во пролетта 2019 година, кога започна увозот на канабис од Јовањица, каква беше идејата да се основа компанија во Скопје и зошто увезува канабис од Србија.
„Верувајте ми, не знам. Сè што знам е дека сакавме да создадеме компанија таму долу, што, како што би рекол, ќе помогне да не се уништи сè што е… затоа што оној подолу официјално работеше и беше профитабилна и добра компанија. И тогаш сè се расипа … Немам информации за тоа, не знам ни што се случува … Требаше да продолжам понатаму, но ти велам … дека имаме нормален увоз, дека работиме, но сепак, сè се случи така, така што на денот кога потпишав (станав директор), но всушност од следниот ден, не сум активен по тоа прашање и адвокатите подолу кои го зедоа предвид и ме ставија во тоа позиција, всушност не ја завршив работата, па сега е дека останатото е дали сум или не (директор), искрено не го знам тоа, не знам што да ти кажам “.
Маријан Меденица потврди дека неговиот брат Георгије бил ко-сопственик на THC Quality Group.
„Да, ние бевме косопственици на таа компанија, односно тој беше косопственик на таа компанија и се повлече од сето тоа, бидејќи се повеќе беше, како што би рекол, немаше смисла и причина кога сè отиде каде што отиде “.
Тој исто така вели дека тој и братот на Георгије биле изненадени кога слушнале дека полицијата упаднала во Јовањица и дека Колувија е уапсена, како и дека никој од истражните органи не го повикал за каква било информација досега.
На прашањето како дошол на позицијата директор на компанија што се занимава со канабис, бидејќи е угостител, тој одговори дека тоа се случило благодарение на неговиот познаник со Колувија.
„Јас се занимавам со угостителство, а тој (Колувија) дојде кај нас, и така се случи, всушност, некој требаше да преземе, за да не пропадне бизнисот. Сепак, сето тоа не успеа. Требаше да го сториме тоа нормално, но јас се откажав, бидејќи е премногу… Погледнете сами што се случува. Затоа, се откажав од тоа met Се сретнавме во еден ресторан… Тој доаѓа тука многу години. И тогаш во еден момент се случи тоа, да видиме што можеме да заштедиме од таа фирма таму долу, всушност тој (Колувија) не можеше да биде активен. Можете да видите дека не потпишав ниту еден акт или нешто друго долу (Македонија) за таа компанија да работи, освен што моето име се појави таму долу “.
Тој вели дека не знае ништо за македонската компанија Бул Билдинг, која исто така била во ко-сопственост на Колувија, додека има претпоставки за скопската компанија Јовањица. Патем, скопската компанија Јовањица, која е во сопственост на Предраг Колувија, е регистрирана на истата адреса со THC Quality Group, и е основана на 20.08.2018 година. Нејзината активност е неспецијализирана трговија на големо. Во моментов е во фаза на бришење од македонскиот регистар.
„Претпоставувам дека тоа е компанија што се занимава со тоа, знаете, отворање на тие компании и која го водеше бизнисот. Знам дека тоа е една услужна компанија што го стори сето тоа, па затоа е отворено дали една или две компании, јас не сум бил информиран за тоа и не знам“.
На крајот, тој забележува дека адвокатот што го презеде неговиот случај во Скопје и кој треба да го избрише неговото име од деловниот регистар, работи во книговодствена компанија која беше во деловни односи со THC Quality Group, но не го кажа името на таа компанија.
„Да, да, ангажирав адвокат, но сега не знам до каде стигна. Со истата компанија таму, која влезе да се занимава со книговодство и така натаму, „тие имаат адвокати, како да знам што“, вели Меденица.
Иако факт е дека во случајот Јовањиќ беа напишани дури две обвиненија, а од друга страна беа припадници на полицијата и безбедносните служби, тие не се занимаваат со детали што ќе дадат поширока слика и може да укажат на можни врски обвинетиот и државниот врв. Досега поднесените обвиненија не нудат одговори на овие прашања.
Заплена на марихуана
Обвинението „Јовањица 2“ наведува три случаи на заплена на дрога поврзани со Колувија, од кои едниот е поврзан со Македонија.
Во јуни 2019 година, Миодраг Познан, познат како Столар, беше уапсен на граничниот премин Прешево, влегувајќи од Македонија во Македонија. Во близина на него се пронајдени скоро 33 килограми марихуана спакувана во 70 пакувања. Тој дрогата ја транспортирал во возило „Фолксваген Транспортер“ со регистарски ознаки Марибор, кое било во сопственост на компанијата Страбаг со седиште во Словенија.
Членовите на групата се обидоа да влијаат на Познан, кога Славиша Милинковиќ, друг обвинет опфатен со обвинението „Јовањица 2“, го посети во притвор по апсењето. Тој изврши притисок врз Познан да не ги спомнува членовите на оваа група во неговата одбрана на судењето и во неколку наврати ја информираше Колувија за овие разговори.
Познан беше осуден на шест години затвор со правосилна пресуда на Високиот суд во Врање во септември 2019 година. Тој се бранеше со молчење, а на главниот претрес ја призна вината, рече дека тоа го сторил поради тешката финансиска состојба и додаде дека жали за тоа. Во другите два случаи, дилерите на марихуана на судењето не открија од каде потекнува дрогата, а еден рече дека не може да одговори на овие прашања заради безбедноста на неговото и неговото семејство.
Истиот адвокат
Инаку, Маријан Меденица и Предраг Колувија, освен компанијата во Македонија, ги поврзува и заеднички адвокат. Имено, во една постапка од 2019 година, адвокат на Маријан Меденица беше Светислав Бојиќ, еден од бранителите на Колувија во случајот Јовањица. Тој стана познат во јавноста кога, по судењето на 28 декември минатата година, и’ рече на новинарката на Н1 телевизија Јелена Зориќ дека неговиот клиент е прекрасен човек и голем верник и дека се моли за нејзиното здравје, но и за здравјето на вршител на должноста заменик-обвинител и полицаец кој уапси, што се сфати како еден вид закана.
ИЗВОР: БИРН
