Јужнокорејските пратеници во средата предложија отповикување на претседателот Јун Сук Јеол поради неговата ненадејна одлука да прогласи воена состојба, која тој ја укина по хаотичниот судир меѓу парламентот и армијата што ја наруши положбата на земјата.
Декларацијата за воена состојба на Јун доцна во вторникот се обиде да ја забрани политичката активност и да ги цензурира медиумите во Јужна Кореја, која ја има четвртата по големина економија во Азија и е клучен сојузник на САД.
Вашингтон немаше претходно известување за одлуката, изјави американскиот државен секретар Антони Блинкен за Ројтерс, додавајќи дека очекува да разговара со својот јужнокорејски колега во наредните денови.
Вооружени војници насилно влегле во зградата на Националното собрание во Сеул, но се воздржале кога парламентарните помошници ги испрскале со противпожарни апарати. Пратениците ја отфрлија одлуката за воена состојба додека демонстрантите се тепаа со полицијата надвор.
Во средата навечер, граѓански и работнички групи одржаа бдеење со свеќи во центарот на Сеул повикувајќи на оставка на Јун – потсетување на масовните протести со свеќи кои доведоа до отповикување на поранешната претседателка Парк Геун-Хје во 2017 година. Тие потоа маршираа до претседателската канцеларија.
Шест јужнокорејски опозициски партии поднесоа предлог-закон во парламентот за отповикување на Јун, кој веќе се соочи со обвинувања за лошо раководење, од неговите противници и од неговата партија, а гласањето беше закажано за петок или сабота.
Пленарната седница за формално воведување на нацрт-законот требаше да започне нешто по полноќ во среда.
„Не можевме да го игнорираме незаконскиот воен закон“, им рече на новинарите пратеникот на ДП Ким Јонг-мин. „Не можеме повеќе да дозволиме демократијата да пропадне.
Лидерот на владејачката партија на народната моќ на Јун повика министерот за одбрана Ким Јонг-Хјун да биде разрешен и целиот кабинет да поднесе оставка.
Ким понуди оставка, соопшти Министерството за одбрана.
Кризата ги потресе глобалните финансиски пазари и го остави реперниот јужнокорејски индекс KOSPI .KS11 падна за 1,4%, со што загубите од годината до денес се над 7% и го направија најголемите берзи со најлоши резултати во Азија оваа година.
Вонот беше стабилен, но блиску до најниско ниво во последните две години, при што дилерите пријавија сомнителна интервенција на јужнокорејските власти по разговорите во текот на ноќта меѓу министерот за финансии Чои Санг-мок и гувернерот на Банката на Кореја, Ри Чанг-јонг.
Чои испрати итна нота до глобалните финансиски шефови и агенциите за кредитен рејтинг доцна во средата, во која се вели дека пазарот функционира како и обично, и дека Министерството за финансии работи на ублажување на какво било негативно влијание од политичките превирања, се вели во соопштението на Министерството.
НЕМА ПОСЕБНИ ЗАКАНИ
Јун, во телевизиско обраќање доцна во вторникот, кажа дека е потребна воена состојба за да се одбрани земјата од просевернокорејските антидржавни сили и да се заштити слободниот уставен поредок, иако тој не наведе конкретни закани.
За неколку часа, парламентот на Јужна Кореја, со 190 од 300 присутни членови, едногласно го усвои предлогот за укинување на воената состојба, при што присуствуваа 18 членови на партијата на Јун.
Претседателот потоа ја укина декларацијата за воена состојба, околу шест часа по нејзиното прогласување.
Демонстрантите пред Националното собрание извикуваа и ракоплескаа. „Победивме!
„Постојат мислења дека е премногу да се оди со воена состојба и дека не ги почитувавме процедурите за воена состојба, но тоа е направено строго во уставните рамки“, изјавил за Ројтерс телефонски претставник на јужнокорејскиот претседател.
Се уште нема реакција од Северна Кореја за драмата на југот.
Јун беше прифатен од лидерите на Западот како партнер во напорите предводени од САД за обединување на демократиите против растечкиот авторитаризам во Кина, Русија и на други места.
Но, тој предизвика вознемиреност кај Јужнокорејците означувајќи ги неговите критичари како „комунистички тоталитарни и антидржавни сили“ бидејќи неговиот рејтинг се намали.
Националното собрание може да го отповика претседателот ако повеќе од две третини од пратениците гласаат за. Следува судење на уставниот суд, кој може да го потврди предлогот со гласање на шест од деветте судии.
Партијата на Јун има 108 места во 300-члениот законодавен дом.
Ако Јун поднесе оставка или беше сменет од функцијата, премиерот Хан Дак-Су ќе биде лидер додека не се одржат нови избори во рок од 60 дена.
„Јужна Кореја како нација избегна куршум, но претседателот Јун си пукаше во стапалото“, вели Дени Расел, потпретседател на Институтот за политика за азиско општество со седиште во Вашингтон, за првата декларација за воена состојба во Јужна Кореја од 1980 година.
Блинкен рече дека ја поздравува одлуката на Јун да ја поништи декларацијата за воена состојба.
„Очекуваме политичките несогласувања да се решат по мирен пат и во согласност со владеењето на правото“, рече тој во изјавата.
Јужна Кореја е домаќин на околу 28.500 американски војници како наследство од Корејската војна 1950-1953 година.
Планираните разговори за одбрана и заедничката воена вежба меѓу двата сојузници беа одложени поради пошироките дипломатски последици од дебаклот.
Јун, обвинител од кариера, победи на најтешките претседателски избори во историјата на Јужна Кореја во 2022 година, возејќи се на бранот незадоволство поради економската политика, скандалите …
Но, тој не е популарен. Рејтингот на неговата поддршка се движи на околу 20 отсто со месеци, а опозицијата освои речиси две третини од местата во парламентот на изборите во април.
Воена состојба беше прогласена повеќе од десетина пати откако Јужна Кореја беше воспоставена како република во 1948 година. Во 1980 година, група воени офицери го принудија тогашниот претседател Чои Кју-хах да прогласи воена состојба за да ги уништи повиците за обновување на демократската влада.
