Ретко кога една земја е изиграна на таков гаден начин како Северна Македонија. Најголемата вина за ова е во Грција, која во 1992 година спречи ЕУ да ја признае новата држава и потоа воведе ембарго. Во еден момент, Атина направи компромис и ја призна земјата како ПЈРМ, но продолжи да го бојкотира името и по 2008 година до 2013 година, и покрај пресудата на Меѓународниот суд на правдата во Хаг. Преку смешни историски тврдења, Грција успеа да го уценува Скопје за промена на името на земјата. Но, возот за источно проширување на ЕУ (2004-2007) веќе замина и Македонците останаа на платформата, вели Клаус Шрамајер, поранешен германски заменик амбасадор во Софија и поранешен амбасадор во Скопје, цитиран од ДВ.
Неочекуваните претензии на Бугарите
Всушност, Бугарите се тие што имаат секоја можна причина да се однесуваат разбирливо кон нивните браќа и сестри Македонци. На крајот на краиштата, тоа беше кобната бугарска стратегија за време на меѓусојузничката војна што доведе до губење на Вардарска Македонија и Јужна Србија. Државата Бугарија не се однесувала „братски“ кон Македонците ниту за време на двете окупации за време на Првата и особено за време на Втората светска војна, ниту кога ги предала македонските Евреи на нацистичка Германија, пишува Шрамајер.
Во јануари 1992 година, Филип Димитров и Жељо Желев ја направија вистинската работа: тие први ја признаа новата држава со цел да обезбедат бугарско влијание таму, и покрај болните спомени на самите Македонци. Токму овој успех моментално лесно се доведува во прашање.
И сега, по 20 години чекање во ред, Македонците ќе се сопнат на патот кон ЕУ само поради Гоце Делчев? Дали духовите во балканската историја се бесмртни? И, дали провинциските балкански циркуси некогаш нема да завршат пред огромните предизвици на денешниот свет?
Несолвентна позиција
Зарем Бугарија не гледа дека сече парчиња од сопственото месо? Како резултат на своите маневри, Софија се најде во меѓународно правно неодржлива позиција. Се изолираше и го изгуби не само своето влијание врз Скопје, туку и довербата на сите балкански земји, и пошироко.
Да погледнеме што е реалност. Поранешен агент на бугарскиот ДС, кој стана лидер на една од малите националистички партии, ВМРО и министер за одбрана, верува дека може да го уценува не само бугарскиот премиер Борисов, туку и цела Европа. Борисов се чини дека е подготвен на компромис, но не може да се спротивстави на тоа без да ја ризикува судбината на неговата влада, која веќе е во опасна ситуација по повеќемесечни улични протести. Преку процедурален трик (подготовка на целосно непотребни уставни измени), Борисов штотуку успеа да добие одредено време до редовните парламентарни избори следната година.
Сепак, се чини дека Каракачанов дејствува не само под влијание на неговите предрасуди кон Македонците. Неговото минато како агент и соработката со Волен Сидеров и „Атака“ сугерираат дека тој ја игра играта на Москва. И тој се состана во Скопје со претставници на ВМРО-ДПМНЕ, партијата што ги загуби последните избори во Македонија. Партијата, во чии редови има просрпски, а оттука и проруски сили. Партијата чиј поранешен лидер избега од гонење кај Виктор Орбан.
Во исто време, Каракачанов ја игра играта на противници на секое понатамошно проширување на Европа. Да, Скопје тешко ги исполнува критериумите во Копенхаген. Но, во претходните случаи, ваквите пропусти беа великодушно простени на земјите кандидати – со очајна надеж дека ќе ги стигнат откако ќе бидат прифатени. Сепак, ЕУ сега донесе нови правила за усогласување со владеењето на правото, преку кои мора да ги поправат грешките. Како резултат, Скопје е предмет на повисоки барања од претходните кандидати. Иако доцнењето не беше по вина на Скопје.
Од гледна точка на меѓународното право, бугарските тврдења во врска со јазикот, идентитетот, историјата итн. се ирелевантни, односно се всушност мешање во внатрешните работи на Скопје затоа што го доведуваат во прашање правото на самоопределување. Што се однесува до неповредливоста на границите, тоа уште еднаш беше загарантирано со измените во македонскиот устав од 2 декември 2018 година, според кои „Републиката ги почитува суверенитетот, територијалниот интегритет и политичката независност на соседните земји“.
Македонија не е подготвена за ЕУ? Тука Софија мора да биде многу внимателна
Покрај тоа, Софија мора да биде претпазлива со изјавата дека Македонија не е подготвена за преговори со ЕУ. На крајот на краиштата, прашањето за усогласеност со критериумите од Копенхаген може да упати и на Бугарија – ништо што Брисел досега покажа повеќе од големо разбирање за земјата. За разлика од Советот на Европа и Венецијанската комисија.
Политички, Скопје не може да ги исполни бугарските барања без да се откаже од својот идентитет и националниот идентитет. Како што поранешниот претседател Киро Глигоров еднаш рече: „Македонија е се што имаме“.
Постои компромисно решение што ќе им овозможи на сите да го задржат достоинството. Откако заедничката комисија се покажа како неспособна за решавање на историски спорови, меѓународната заедница сега може да предложи обете страни да ги достават спорните прашања до меѓународна комисија на историчари.
Дали Софија ќе направи чекор назад? Барем финансиски, Бугарија не може да си дозволи да го налути Брисел. И, ако Борисов не сака целосно да го изгуби кредитот на доверба (а особено финансиските придобивки), тој ќе мора да се ослободи од Каракачанов. Олигарсите кои имаат најголема корист од европската финансиска помош, веројатно нема да дозволат да се скратат пари од Брисел. Затоа можеме да претпоставиме дека ако Обединетите патриоти ја напуштат коалицијата, ДПС може да го заземе нивното место. Секако, доколку Доган не избере да ја исполни желбата на Москва за соборување на Борисов. Во спротивно, може да се одржат предвремени избори.
ЕУ мора да го пресече гордиевиот јазол
Доколку не се најде консензус во спорот меѓу Софија и Скопје, кризата во ЕУ што ја предизвикаа Унгарија и Полска ќе се продлабочи уште повеќе. Значи, Европската унија мора да најде некаков начин да го пресече гордиевиот јазол, бидејќи во спротивно ќе стане неспособна.
И, ако владата на Заев во Скопје не успее на патот кон членството во ЕУ, неговата сопствена судбина ќе биде загрозена. Никој не може да предвиди каква ќе биде реакцијата на Албанците, уште помалку ако Албанија успее во преговорите со ЕУ.
Доколку не се постигне договор, ќе се појават бројни нови нестабилности во регионот, а победник на крајот ќе биде Русија – исто како што се случи во Ерменија, додава поранешниот амбасадор.
