Слободата и законот во Медитеранот не можат да бидат оставени во рацете на исламистички автократ кој поминал националистички и религиозен курс, смета Адриен Десуин, кој е експерт за меѓународни односи во фондацијата „Понт Неуф” – приватен истражувачки центар.
Десиун во интервју за весникот „Фигаро” се прашува дали е во ред Франција, која силно ги поддржува Грција и Кипар во конфронтацијата со Турција, да ризикува да ги загрози нејзините односи со Германија?
-Во овие тешки времиња за нас останува ласкавиот впечаток дека Франција ја спасува честа на Европа. Земјите во северните и источните делови на континентот изгледаат невидливи, опседнати со желбата да ја истиснат Русија со помош на САД. Турција вешто се инфилтрираше во традиционалното американско-руско ривалство. Благодарение на својата позиција, таа си дозволува да го „разигрива својот коњ” на Медитеранот, гледајќи ја Франција со невидена ароганција. Но, мора да се потсетиме дека, иако нејзините редовни вооружени сили се побројни од оние на Франција, Франција е нуклеарна држава што нема да дозволи никаква агресија.
Турција редовно и систематски го крши суверенитетот на Грција и Кипар на море и на копно, исто како што Кина го крши суверенитетот на своите соседи во Источно Кинеско Море. Југоисточна Азија може да ни изгледа далечна и со право, но Медитеранот влијае директно врз нас. Ако Франција и нејзините медитерански сојузници не дејствуваат сега, на Турција постепено ќе им биде дозволено да се прогласи за стража на нашите поморски граници. Но, слободата и законот во Средоземното море не можат да бидат оставени во рацете на исламистички автократ кој зазеде националистички и религиозен курс.
Германија е пацифистичка земја од 1945 година и тоа е добро. Ние нема да се обидеме да ја ремилитаризираме по секоја цена. За жал, тоа е заложник на своето силно турско малцинство. Ако одеднаш одлучи да се приклучи на француската воена дипломатија, Ангела Меркел би си наштетила. Берлин е претседател на Европската унија во следните шест месеци, а со Европската комисија раководи германскиот министер за одбрана, кој е близок со Меркел.
Ова е уште еден елемент што мора да се земе предвид. Германија се обидува да стане арбитер кој е апсолутно бескорисен во време на екстремна напнатост, кога опстанокот на Европа и нејзиниот авторитет се доведени во прашање. Од друга страна, директен удар меѓу Франција и Турција би бил лош потег од гледна точка на нашите германски сојузници. Но, на крајот, оваа криза ќе ни помогне да разбереме кои се нашите вистински пријатели и на кои можеме да сметаме во случај на силен удар. Ова секако не е НАТО, чија членка е и Турција.
Уште еден удар врз проектот на европската дипломатија
Десуин е дециден дека европската дипломатија како таква никогаш не постоела.
-И не може да постои. Одделни коалиции на одредена тема или програма се можни и пожелни, како и прекрасната француска иницијатива да се одржи самит на земјите од јужна Европа (Мед 7) во Корзика. Но, не смееме да заборавиме дека европската конструкција се откажа од сите стратешки амбиции уште од самиот почеток. Неговата цел од крајот на 40-тите години на минатиот век е да ја одржи американската моќ на неговата територија, така што никогаш повеќе нема да мора да преживее или да води војна.
Освен Франција на генералот де Гол, сите европски земји се согласија да го предадат своето политичко и воено раководство на американскиот заштитник што ги нападнал. Европската унија не размислуваше за фактот дека САД може да не остават на наша судбина, како што тоа го стори во 1914 и 1940 година. Но, Американците беа уморни од обезбедувањето на децениското скапо старателство во Европа. Иако САД ја искористија можноста да ја потиснат руската воена моќ, тие сакаа повеќе пари и помалку дискусија со сојузниците.
Треба ли сериозно да се сфатат заканите на Ердоган?
Десуин смета дека Ердоган е чист популист. Тој секогаш прибегнува кон навреди и јавни скандалозни активности за да ја задржи својата популарност кај народните маси. Но, 20 години по доаѓањето на власт, тој се соочува со тешкотии буквално на сите фронтови. Неговите освојувања во Сирија и операциите во Либија беа горе-долу успешни во оттргнувањето на вниманието на јавноста од економските и политичките неуспеси на претседателот. Патем, Ердоган избра голема судбина за својот народ – да им го врати товарот што го имаа среде неговиот развој во XVI век. Но, засега турската лира е на најниско ниво, тој го загуби Истанбул, а неговиот поранешен премиер и дипломатски советник Ахмет Давутоглу ги осуди резултатите од неговата политика и аспирации за хегемонија.
На овој начин, смета тој, Ердоган станува се позависен од најнационалистичката и најекстремистичката фракција во Турција, Партијата за националистичка акција, поддржана од многу влијателните Сиви волци.
Овој турски исламски национализам, кој ја фали големината на Османлискиот калифат и единството и воената централизација создадени за време на Мустафа Кемал, мора сериозно да се сфати. Дејствата на турскиот претседател во врска со Аја Софија и црквата Христос Спасител не треба да се потценуваат. Неговата програма е исламизација на Европа. Етничкото и верското чистење во Турција имаше свои преседани со Ерменците, Грците и Курдите. Ако му дозволиме на Ердоган да напредува дури неколку километри, целиот Медитеран и Балканот ќе бидат во хаос.
