Министерството за здравство ја објави првата голема анализа за процена на ефективност на КОВИД-19 вакцините во спречување хоспитализација и смрт од КОВИД-19 во македонската популација.
Во првична сеопфатна анализа на ефективноста на КОВИД-19 вакцините во спречување хоспитализација и смрт од КОВИД-19 во македонската популација, беа следени сите корисници на националниот електронски здравствен систем “Мој Термин” од денот на првата регистрирана вакцинација (15. Јануари 2021-ва) до 30. Септември 2021-ва. Вкупно 1,886,124 граѓани на возраст од 11 години и постари беа вклучени во анализата, вклучувајќи 779,558 вакцинирани испитаници кои примиле бар една доза вакцина и 1,106,566 невакцинирани испитаници. Од популацијата на која им е понудена вакцината (11 години и постари), во дадениот период 41.33% биле вакцинирани со бар една доза, од кои повеќето (37.78%) биле целосно вакцинирани со две дози. Најголем дел од испитаниците ја примиле вакцината BNT162b2 на производителот Pfizer/BioNTech и вакцината CoronaVac на производителот Sinovac. Бројот на испитаници кои примиле една односно две дози вакцина е даден во Табела 1.
Ефективноста на вакцините во спречување хоспитализација од КОВИД-19
Вкупно 30,136 лица биле хоспитализирани од КОВИД-19 од почетокот на епидемијата во Р.С. Македонија (26.02.2020) до 30.09.2021, од кои 6,542 починале (21.708% од хоспитализираните). Просечната возраст на хоспитализираните изнесувала 61 година а 56.5% од нив биле мажи. Од хоспитализација до смрт поминувале во просек 14.8 дена а половина од испитаниците умреле во рок од 8 дена по хоспитализација.
За процената на вакциналната ефективност, сите оние кои биле хоспитализирани пред да бидат вакцинирани со прва доза беа класифицирани како невакцинирани случаи бидејќи не биле изложени на вакцинација пред да бидат хоспитализирани.
Од 15.01.2021 до 30.09.2021, од вкупно 16,691 хоспитализации, 1,114 биле регистрирани по вакцинација кај 701,148 целосно вакцинирани (0.159%), додека 15,577 хоспитализации биле регистрирани кај 1,119,139 невакцинирани (1.391%). Грубата процена на ефективноста на примени две дози од било која вакцина во спречување хоспитализација изнесуваше 88.727% (95% интервали на доверба (ИД): 88.017- 89.400%).
Постарата возраст и машкиот пол значително ја намалуваа ефективноста на вакцините, при што граѓаните на возраст од 65 и повеќе години имаа околу 76% поголем ризик да бидат хоспитализирани од оние под 65 години а мажите имаа околу 23% поголем ризик од хоспитализација од жените. Поради тоа што популацијата вакцинирани беше во просек речиси 10 години постара од популацијата невакцинирани и затоа што вакцините од различни производители се нудени на различни возрасни групи, процената на ефективноста беше коригирана за пол и возрасни групи (граѓани од 65 години нагоре наспрема помлади од 65 години). Со тоа, коригираната ефективност на примени две дози од било која вакцина во спречување хоспитализација изнесуваше 90.604% (95% ИД: 90.018- 91.166%), а засебната коригирана ефективност по вакцина од различен производител е дадена во Табела 2.
Две дози од КОВИД-19 вакцината BNT162b2 на производителот Pfizer/BioNTech покажа највисока ефективност во спречување хоспитализација, следена од вакцината ChAdOx1-S (производител: AstraZeneca) и вакцината CoronaVac (производител Sinovac), сите со ефективност над 92%. Вакцините BBIBP-CorV (производител Sinopharm) и Gam-COVID-Vac (производител Gamaleya Institute) покажаа послаба ефективност во спречување хоспитализација од претходните три вакцини, но се уште имаа висока ефективност, над 80%.
Во анализа на 65,837 индивидуи кои примиле само една доза вакцина од било кој производител покажа значително пониска ефективност во спречување хоспитализација од КОВИД-19 и по корекција за пол и возрасни групи изнесуваше 40.918% (95% ИД: 35.912- 45.644).
Ефективноста на вакцините во спречување смрт од КОВИД-19
Во периодот од 01.01.2020 до 30.09.2021 умреле вкупно 42,970 од 1,886,124 испитаници на возраст од ≥11 години. Од овие, 17,823 смртни случаи се регистрирани во периодот на следење на студијата, од кои 3,947 биле смрт од регистрирана КОВИД-19 (22.145%). Просечната возраст на умрените од КОВИД-19 изнесувала 70 години, половина од умрените биле под 71 година, најмладиот починат бил на 15 години а најстариот на 99 години.
Од вкупно 3,947 регистрирани смртни случаи на КОВИД-19 во периодот 15.01.2021-30.09.2021, само 179 смртни случаи беа регистрирани кај 712,587 индивидуи кои биле целосно вакцинирани (0.0251%), додека 3,642 смртни случаи беа регистрирани кај 1,106,574 индивидуи кои биле невакцинирани (0.329%). Со тоа, грубата процена на ефективноста на две дози вакцина од било кој производител во спречување смрт од КОВИД-19 изнесуваше 92.39% (95% ИД: 91.159- 93.486%).
Постарата возраст и машкиот пол значително влијаеа и врз ризикот од смрт од КОВИД-19, при што оние на возраст од 65 години и нагоре имаа речиси двојно поголем ризик од смрт од КОВИД-19, а мажите имаа околу 28% поголем ризик од жените да починат од КОВИД-19. По коригирањето за пол и возраст, ефективноста на примени две дози вакцина од било кој производител во спречување смрт од КОВИД-19 изнесуваше 94.064% (95% ИД: 93.661- 94.448%). Засебната коригирана ефективност на вакцините од различен производител е дадена во Табела 3.
Сите вакцини покажаа висока ефективност, над 91%, во спречување смрт од КОВИД-19. За разлика од претходната анализа во спречување хоспитализација, вакцините BBIBP-CorV (производител Sinopharm) и Gam-COVID-Vac (производител Gamaleya Institute) покажаа многу мала разлика во пружањето заштита од смрт од КОВИД-19 споредбено со останатите вакцини. Вакцината BBIBP-CorV (производител Sinopharm) имаше малку пониска ефективност од останатите вакцини во спречување смрт од КОВИД-19, која е незначителна.
Во анализа на 66,942 индивидуи кои примиле само една доза вакцина од било кој производител покажа значително пониска ефективност во спречување смрт од КОВИД-19, која коригирана за пол и возрасни групи изнесуваше 39.140% (95% ИД: 34.476- 43.562)
Заклучок
Овие резултати ги потврдуваат наодите во останатите популации, потврдувајќи дека вакцините против КОВИД-19 се високо ефективни и во македонската популација во спречување тешка болест и смрт од КОВИД-19. Вакцините од различните производители немаа големи разлики во нивната ефективност во спречување смрт од КОВИД-19, но имаа разлики во спречување хоспитализација од КОВИД-19. Анализата укажува дека една доза вакцина против КОВИД-19 е недоволна за спречување тешки исходи од болеста и ја истакнува важноста да се примат најмалку две дози вакцина.
Ова се првични, прелиминарни резултати, кои се дел од тековно истражување на вакциналната ефективност во македонската популација. Овие процени на ефективноста на популационо ниво се блиски до процените добиени преку дополнителни анализи во склоп на истражувањето, спроведени преку вгнездена студија на случаи и контроли со тест-негативен дизајн, кои имаат за цел да ја минимизираат пристрасноста и да го исклучат ефектот кој би го имале граѓаните кои се регистрирани во “Мој Термин” а кои не живеат во Р. С. Македонија.
Истражувањето го предводи д-р Харис Бабачиќ, магистер по епидемиологија и докторанд-истражувач на Институтот Каролинска (Стокхолм, Шведска), во соработка со Жаклина Чагороска од Управата за електронско здравство при Министерството за здравство на Република Северна Македонија (Р.С. Македонија). Истражувањето е на доброволна основа, истражувачите немаат конфликт на интереси и немаат примено финансиски надомест за истражувањето.
