Британскиот премиер Риши Сунак во вторникот беше во Северна Ирска за да го понуди својот нов договор со Европската унија за олеснување на трговијата по Брегзит, мерка за која се надева дека конечно ќе го надмине политичкиот ќорсокак во покраината.
Сунак се обидува да ја обезбеди поддршката од сите страни во Северна Ирска за да може да ги ресетира односите со ЕУ – и со Соединетите држави – без да ги налути пратениците во неговата партија и во Белфаст, кои најмногу се заинтересирани за Брегзит.
Неговиот договор има за цел да ги реши тензиите предизвикани од протоколот за Северна Ирска, комплексен договор кој ги постави трговските правила за регионот под британска управа што Лондон ги договори пред да ја напушти ЕУ во 2020 година, но сега вели дека се неостварливи.
Со цел да се одржи отворена политички чувствителната граница со Ирска, членка на ЕУ, Северна Ирска остана на единствениот пазар на стоки на ЕУ, зголемувајќи ја можноста дека полека ќе се оддалечи од остатокот од Обединетото Кралство, поттикнувајќи ги стравувањата во унионистичките заедници.
Сунак рече дека неговиот договор, Рамката Виндзор, ќе го зајакне синдикатот, ќе ги укине правилата што влијаеја на сè, од увозот на колбаси до сендвичи, и ќе им даде на законодавците на теренот поголем збор за правилата и прописите што ги преземаат од Брисел.
„Тоа е огромно, неверојатно моќно достигнување. И се надевам дека луѓето ќе можат да го видат тоа“, изјави тој за радио Би-Би-Си.
Успехот на договорот најверојатно ќе зависи од тоа дали ќе ја убеди Демократската унионистичка партија (ДУП) да го прекине својот бојкот на аранжманите за поделба на власта во Северна Ирска.
Водачот на ДУП, Џефри Доналдсон, рече дека неговото прво читање на договорот сугерира дека тој ќе му даде на регионалното собрание на Стормонт моќ да ги отфрли правилата на ЕУ што не ги сака, обезбедувајќи одредено уверување за нивната клучна грижа за суверенитетот.
Но, на партијата најверојатно ќе и треба време пред да дојде до заклучок, додека членовите на Европската истражувачка група, која ги обединува конзервативните пратеници кои се за Брегзит, ќе работат со адвокатите за да ги испитаат деталите пред да донесат пресуда.
Запрашан дали ќе ги наметне новите правила за Северна Ирска без поддршка на ДУП, Сунак рече дека не станува збор за „ниту една политичка партија“.
„Ова е за она што е најдобро за луѓето и заедниците и бизнисите во Северна Ирска и овој договор ќе направи огромна позитивна разлика за нив“, рече тој.
Овој потег е коцкање со висок ризик за Сунак. Повеќето британски весници го пофалија неговото достигнување да ја натера ЕУ да го омекне својот став, истовремено велејќи дека успехот ќе дојде само од продолжувањето на собранието за поделба на власта во Северна Ирска.
Победата ќе го зајакне владеењето на Сунак над неговата Конзервативна партија и ќе му овозможи да го надмине најтешкото прашање на неговата агенда додека се обидува да ја достигне опозициската Лабуристичка партија, која сега е многу напред во анкетите, пред националните избори што се очекуваат во 2024 година.
Тоа може да доведе и до подлабока соработка меѓу Велика Британија и ЕУ во други области како што се научно истражување, регулирање на финансиските услуги и движење на мали чамци што превезуваат мигранти во каналот.
Доколку не успее, тој ризикува да се побуни евроскептичното крило на неговата партија, оживувајќи ги идеолошките поделби што на моменти ја парализираа владата по гласањето за напуштање на ЕУ во 2016 година.
Официјални лица во Лондон и Белфаст велат дека Сунак бил мотивиран да дејствува пред 25-годишнината од Договорот од „Велики петок“, што може да доведе до посета на американскиот претседател Џо Бајден.
Бајден го поздрави договорот во понеделникот, додека неговиот државен секретар, Антони Блинкен, ја поздрави „можноста, сигурноста и стабилноста донесени од договорот“.
Британските весници, вклучително и оние кои ја поддржаа поцврстата линија против Брисел, велат дека Сунак избрал да им даде приоритет на пријателските односи со ЕУ, наспроти неговите претходници Лиз Трус и Борис Џонсон кои зазедоа поборбен пристап.
